جدول محتوا
Toggleزانو یکی از مفاصل پیچیده بدن است که به ما برای انجام بسیاری از فعالیتهای روزانهمان کمک میکند. این مفصل گاهی ممکن است به دلایل مختلفی عملکرد حرکتی خود را از دست بدهد که اصطلاحا به آن قفل شدن زانو میگویند. این عارضه توانایی خم و راست کردن زانو را با محدودیت مواجه میکند و منجر به درد زانو میشود. در مطلب پیشرو، به بررسی علل و علائم این عارضه میپردازیم، و در نهایت روشهایی را برای درمان خانگی قفل شدن زانو معرفی میکنیم.
علت قفل شدن زانو
عوامل مختلفی در قفل شدن زانو نقش دارند، از جمله:
- آرتروز (استئوآرتریت)
- یکی از اصلیترین علتهای قفل شدن زانو، آرتروز است. این بیماری با تخریب غضروف مفصلی باعث درد و التهاب میشود، و در نهایت به محدودیت حرکتی زانو منجر میشود.
- آسیبهای ورزشی
- آسیبهای وارده به زانو که منجر به دررفتگی کشکک، پارگی منیسک، و یا پارگی رباطها و تاندون میشوند. میتوانند توانایی حرکت مفصل زانو را دچار مشکل کند.
- عفونت مفصل
- گاهی عفونتهای مفصلی در ناحیه زانو میتوانند علت قفل شدن زانو باشند. این بیماری که به دلیل ورود میکروب به مفصل ایجاد می شود، در صورت تشدید میتواند باعث محدودیت حرکتی شود.
علائم قفل شدگی زانو
افرادی که به این عارضه دچار میشوند، اغلب علائم زیر را تجربه میکنند:
- درد شدید و ناگهانی در زانو (همچنین بخوانید درباره علل مختلف زانو درد)
- ورم اطراف زانو
- احساس سفتی در زانو
- محدودیت در حرکت زانو (به راحتی نمیتوان زانو را خم و راست کرد)
- صدا دادن زانو (صدای تقتق)
- بیثباتی مفصل زانو
- ناتوانی در تحمل وزن بدن
درمان خانگی قفل شدن زانو
درمان قفل شدن زانو به عوامل مختلفی از جمله علت آن بستگی دارد. از این رو انتخاب بهترین نوع درمان باید حتما با مشورت پزشک متخصص باشد. با این حال میتوانید به منظور تسکین موقتی درد و کمک به بهبود حرکت مفصل زانو از برخی درمانهای خانگی کمک بگیرید. از جمله:
درمانهای خانگی
- استراحت
- به زانوهای خود برای چند روز استراحت بدهید و از انجام فعالیتهای سنگین خودداری کنید.
- یخ درمانی
- استفاده از کمپرس یخ به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه میتواند باعث کاهش درد و تورم زانو شود. این کار را میتوانید سه تا چهار بار در روز تکرار کنید. دقت داشته باشید که برای جلوگیری از آسیب پوست، کمپرس یخ را داخل یک پارچه یا حوله پیچیده و بعد روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید.
- فشردهسازی زانو
- با کمک زانوبندهای طبی یا بانداژ، مفصل زانو را ثابت نگه دارید. این کار به کاهش درد و ورم زانو بسیار کمک میکند.
- بالا نگه داشتن پا
- هنگام استراحت یک بالش زیر زانوها قرار دهید تا پاها بالاتر از قلب قرار بگیرند. این کار باعث کاهش ورم زانوها میشود.
- مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)
- مانند ایبوپروفن و استامینوفن، که به طور قابل توجهی درد و التهاب زانو را کاهش میدهند. البته بهتر است مصرف این داروها با مشورت پزشک باشد. چرا که نوع و دوز مصرفی دارو برای هر فردی متفاوت است.
درمان با طب سنتی
- زنجبیل
- زنجبیل به دلیل دارا بودن خواص ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی، باعث بهبود وضعیت زانو میشود.
- زردچوبه
- این گیاه خاصیت ضدالتهابی دارد، و به تسریع روند بهبودی شما کمک میکند. (بخوانید درباره فواید زردچوبه برای درمان زانو درد)
- دارچین
- این گیاه مانند یک ضدالتهاب طبیعی عمل کرده و باعث کاهش درد و التهاب زانو میشود.
- روغنهای گیاهی
- ماساژ دادن زانو با استفاده از روغنهایی مثل اکالیپتوس، خردل و نعنا که دارای خاصیت ضددرد هستند، باعث بهبود وضعیت زانو و علائمی مثل زانودرد میشود.
درمانهای ورزشی
در کنار درمانهای خانگی و درمانهای طب سنتی، میتوانید برای درمان قفل شدن زانو از برخی تمرینات ورزشی نیز کمک بگیرید. به ویژه تمریناتی که روی تقویت عضلات همسترینگ و چهار سر ران تمرکز دارند. علاوه بر این انجام ورزشهایی مثل پیادهروی، دوچرخهسواری، یا شنا نیز باعث پایداری بهتر مفصل زانو میشوند. در ادامه با چند تمرین ورزشی که به تقویت عضلات اطراف زانو کمک کرده و از بروز قفل شدن زانو جلوگیری میکنند، آشنا میشویم:
اسکات نیمه
برای حفظ تعادل و کاهش فشار روی زانو میتوانید از یک صندلی کمک بگیرید. چند قدم جلوتر از صندلی بایستید، و پاها را به اندازه عرض شانهها باز کنید. سپس سعی کنید از زانو خم شده و باسن را به حالت نشستن به صندلی نزدیک کنید و دوباره به آرامی بایستید. این حرکت را تا ۳ بار میتوانید تکرار کنید.
کشش عضلات همسترینگ
روی زمین بنشینید، یک پا را صاف و پای دیگر را خم کنید تا کف پای شما به قسمت داخلی ران پای دیگر بچسبد. حالا به آرامی به جلو خم شوید و تلاش کنید تا دستتان به نوک انگشتان پای دراز شده برسد. این حرکت را برای پای دیگر نیز تکرار کنید. انجام ۳ بار این تمرین برای هر پا میتواند خیلی مؤثر باشد.
کشش ساق پا
پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید. بعد به آرامی پاشنهها را از روی زمین بلند کرده و برای چند ثانیه (۲۰ تا ۳۰ ثانیه) روی پنجه پا بایستید و دوباره به حالت اولیه برگردید. برای حفظ تعادل از دیوار یا صندلی نیز میتوانید کمک بگیرید.
انقباض زانو
در حالت نشسته قرار بگیرید و پاها را دراز کنید. حالا سعی کنید عضلات چهارسرران را منقبض کنید. سعی کنید انقباض را برای ۱۰ ثانیه حفظ کنید و این حرکت را ۸ تا ۱۲ بار تکرار نمایید.
باز کردن زانوها از پهلو
روی زمین و به پهلو دراز بکشید. زانوها را خم کنید و سعی کنید بدون حرکت دادن بالاتنه، پای بالایی را از پای زیرین جدا کنید. این تمرین را میتوانید بسته به توان خود تکرار کنید.
حرکت پل یک پا
به پشت دراز بکشید و کف پاها را روی زمین قرار دهید. با کمک گرفتن از یک پا، باسن و بالاتنه را از روی زمین بلند کرده و پای دیگر کاملا صاف و در راستای بدن نگه دارید. این موقعیت را برای چند ثانیه حفظ کنید و بعد از برگشتن به حالت اولیه مجدد برای پای دیگر تکرار کنید. انجام ۱۰ تا ۱۵ بار این تمرین میتواند باعث کاهش فشار روی زانو و بهبود حرکت زانو شود.
این تمرینات جهت آشنایی شما معرفی شده است، و شاید برای همه افراد مناسب نباشد. به همین دلیل بهتر است برای درمان قفل شدن زانو با ورزش، با یک پزشک متخصص یا یک فیزیوتراپیست مجرب مشورت کنید.
نکات پیشگیرانه برای جلوگیری از قفل شدن زانو
قفل شدن زانو یکی از مشکلات شایع مفصلی است که میتواند به دلیل ضعف عضلانی، آسیبهای ورزشی، التهاب مفاصل یا حتی مشکلات ساختاری زانو ایجاد شود. اگر چه این مشکل به طور قطعی قابل پیشگیری نیست، اما میتوان با رعایت برخی نکات ساده و اقدامات پیشگیرانه، احتمال بروز آن را کاهش داد. از جمله راهکارهای مؤثر برای پیشگیری از قفل شدن زانو میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
تقویت عضلات اطراف زانو
یکی از مؤثرترین راهها برای جلوگیری از قفل شدن زانو، تقویت عضلاتی است که از این مفصل حمایت میکنند مثل عضلات چهارسر ران و همسترینگ. قوی نگه داشتن این عضلات، باعث کاهش فشار اضافی روی زانو میشود و احتمال قفل شدن زانو را کم میکند. بهترین تمرینات ورزشی که روی این عضلات تمرکز دارند، عبارتند از:
- اسکات برای تقویت چهارسر ران
- کشش عضلات پشت ران برای تقویت همسترینگ
حفظ وزن ایدهآل
وزن زیاد یکی از دلایل اصلی آسیبدیدگی مفصل زانو است. اضافه وزن با وارد کردن فشار بیش از حد روی زانو باعث تحلیل تدریجی غضروف و افزایش خطر آرتروز (یکی از عوامل اصلی قفل شدن زانو) میشود. از این رو بهتر است برای جلوگیری از این عارضه با کمک یک رژیم غذایی اصولی و فعالیت بدنی، وزنتان را کاهش دهید.
حفظ وضعیت صحیح بدن
دقت به فرم صحیح بدن موقع نشستن و راهرفتن میتواند از بروز بسیاری از آسیبهای زانو جلوگیری کند. از این رو بهتر است:
- هنگام دولا شدن برای بلند کردن اشیا از روی زمین، از زانو خم شوید و نه از کمر.
- موقع نشستن از دستها و عضلات ران کمک بگیرید.
- هنگام راهرفتن از پلهها، از خم کردن زیاد زانو خودداری کنید.
- از نشستنهای طولانی مدت خودداری کرده، و هر ۳۰ تا ۴۵ دقیقه یکبار از جای خود بلند شوید و کمی راه بروید.
استفاده از کفش مناسب
پوشیدن کفشهای غیراستاندارد میتوانند فشار زیادی به مفصل زانو وارد کنند. به همین دلیل برای کاهش احتمال آسیبدیدگی زانو و عارضهای مثل قفل شدن زانو، موارد زیر را رعایت کنید:
- کفشهایی با کفی نرم و پشتیبانی مناسب بپوشید
- پوشیدن کفشهای پاشنهدار را محدود کنید
- برای هر یک از تمرینات ورزشی از کفشهای مخصوص استفاده کنید (کفش مناسب دویدن، مناسب بدنسازی، …)
آماده کردن بدن قبل و بعد از ورزش
قبل از شروع تمرینات، حتما بدن خود را گرم کنید. همچنین سرد کردن بعد از اتمام تمرین، به منظور ریکاوری بهتر عضلات را فراموش نکنید. این کار هم به انعطافپذیری بهتر عضلات، و هم جلوگیری از آسیبهای زانو کمک میکند.
دوری از حرکات ورزشی پرخطر
برخی از تمرینات ورزشی که با حرکات سریع و بدون کنترل همراه هستند، احتمال آسیبدیدگی زانو را افزایش میدهند. به همین دلیل بهتر است:
- از پریدن یا دویدن روی سطوح سخت مثل آسفالت و سرامیک خودداری کنید.
- تمرینات ورزشی را به آرامی و کنترلشده انجام دهید، و از چرخش شدید و ناگهانی زانو خودداری کنید.
- در برخی ورزشها مثل فوتبال و بسکتبال برای پایداری بهتر مفصل زانو از زانوبند طبی استفاده کنید.
رژیم غذایی سالم
پیروی از یک برنامه غذایی مناسب، علاوه بر حفظ سلامت مفاصل به جلوگیری از التهاب زانو نیز کمک میکند. این رو سعی کنید مواد غذایی مغذی را در رژیم غذاییتان بگنجانید (راهنمای جامع تغذیه برای تقویت زانو) مانند:
- مواد غذایی غنی از امگا۳ مثل ماهیها
- سبزیجات مانند اسفناج و کلم بروکلی
- مواد غذایی ضدالتهابی مثل زردچوبه و زنجبیل
- کلاژنها مانند استخوان قلم و ژلاتین
نتیجهگیری
قفل شدن زانو، یک عارضه ناخوشایند است که تحرک و توانایی مفصل زانو را تحت تأثیر قرار میدهد. عوامل مختلفی در ایجاد این مشکل نقش دارند از جمله آسیبهای ورزشی و بیماریهای مرتبط با زانو. این عارضه اغلب با علائمی مثل درد شدید، ورم، سفتی، محدودیت حرکتی، صدا دادن و بیثباتی مفصل زانو همراه است.
در حال حاضر درمانهای مختلفی برای قفل شدن زانو وجود دارد که بسته به علت و شدت این عارضه متفاوت هستند. یکی از راهحلهای موقتی که میتواند به درمان فوری زانوی قفل شده کمک کند، درمانهای خانگی (طب سنتی، ورزش، …) هستند. این درمانها برای مدت کوتاهی به بهبود علائم شما کمک میکنند. اما بهتر است برای بررسی دقیقتر علت قفل شدن زانو و درمان این عارضه به یک پزشک یا فیزیوتراپیست مراجعه کنید.
سؤالات متداول
آیا قفل شدن زانو خطرناک است؟
این عارضه ممکن است موقتی یا نشانه یک آسیب و بیماری جدی باشد. از این رو بهتر است در صورت تجربه مکرر علائمی مثل درد، ورم در اطراف زانو، سفتی و بیثباتی زانو حتما به یک پزشک مراجعه کنید.
آیا راهی برای درمان سریع قفل شدن زانو وجود دارد؟
بله، میتوانید با رعایت اقداماتی ساده در منزل، به طور موقتی علائم زانوی قفل شده را کنترل کنید. رعایت این نکات به بهبود وضعیت زانوی شما خیلی کمک میکند. از جمله استراحت دادن به زانو، سرما درمانی، استفاده از زانوبند یا بانداژ برای فشردهسازی زانو، ماساژ زانو با روغنهای گیاهی و انجام تمرینات ورزشی سبک. اما این راهکارها، درمان قطعی محسوب نمیشوند و بهتر است برای بررسی علت و درمان تخصصی حتما با یک پزشک مشورت کنید.
قفل شدن زانو قابل پیشگیری است؟
شما نمیتوانید به طور قطعی از قفل شدن زانو جلوگیری کنید. اما میتوانید با رعایت کردن برخی نکات احتمال بروز آن را کاهش دهید. اقداماتی که به حفظ سلامت مفصل زانو و جلوگیری از آسیبدیدگی آن کمک میکند عبارتند از: تحرک داشتن و ورزش کردن، نگهداشتن وزن در محدوده مناسب، رعایت فرم صحیح بدن هنگام انجام فعالیتهای روزمره، استفاده از کفشهای مناسب، آمادهسازی بدن قبل و بعد از تمرینات ورزشی، اجتناب از ورزشهای پرخطر، و رعایت رژیم غذایی سالم.
یک پاسخ
سلام زانوهایش من قفل شدصاف نمیشه کار درمانی انجام شده تاثیر هنداشت. کاردرمانگر گفت ماساژ برای من ممنوعه چون تحلیل عضلات دارم و باید جراحی کنم و من نگران جراحی هستم