آشنایی با نرمی استخوان در بزرگسالان و کودکان
۱۴۰۳-۰۷-۲۵ ۱۴۰۳-۰۷-۲۴ ۹:۰۹آشنایی با نرمی استخوان در بزرگسالان و کودکان
آشنایی با نرمی استخوان در بزرگسالان و کودکان
بهترین روش تشخیص نرمی استخوان چیست؟ آیا نرمی استخوان خطرناک است؟ استئومالاسی یا نرمی استخوان (Bone softness) به معنای نرم شدن استخوانها است. زمانی که بافت استخوانها دچار کمبود کلسیم شود، استخوانها انعطافپذیر شده و به تدریج تغییر شکل میدهند. استئومالاسی در کودکان راشیتیسم نامیده میشود. مهمترین علل ابتلا به این عارضه شامل: کمبود ویتامین D، کلسیم و اختلالات گوارشی است. نرمی استخوان باعث کاهش جذب ویتامین D میشود. مهمترین علائم نرمی استخوان شامل: گرفتگی عضلانی، دشواری در راه رفتن، سوزن سوزن شدن پاها، درد و ضعف عضلانی است.
بهترین و موثرترین روش های درمان برای نرمی استخوان شامل: پیروی از رژیم غذایی، استفاده از ابزارهای کمک طبی، مصرف مکمل و جراحی است. برای افزایش آگاهی شما در این سری از مقالات فست طب قصد داریم در خصوص علل، علائم، روشهای تشخیص و درمان های موثر برای Bone softness صحبت کنیم. مانند همیشه همراه ما باشید تا در خصوص این موضوع مهم بیشتر بدانید.
نرمی استخوان چیست و چرا ایجاد میشود؟
استئومالاسی به دلیل نرم شدن استخوانهای بدن ایجاد میشود. این وضعیت منجر به درد، حساس شدن بافت استخوان، انعطاف پذیری استخوانهای بلند و در برخی موارد شکستگی میشود. بافت استخوان از کلاژن تشکیل شده است. کلاژن در واقع همان مادهای است که قسمتهای قابل انعطاف بدن مانند: پوست و تاندون از آن ساخته شده است. زمانی که ماده معدنی و فسفات کلسیم، فیبرهای کلاژن را در فرآیندی به نام معدنی شدن میپوشاند، استخوانها سخت میشوند. هر چه میزان مواد معدنی در استخوان بیشتر باشد، استخوان سختتر میشود.
به طور کلی در بدن شما همیشه استخوان جدید در حال تشکیل شدن است. اگر رشتههای کلاژن جدید به درستی با مواد معدنی (به مقدار کافی) پوشانده نشوند، استخوانها نرم میشوند. در این شرایط در حین راه رفتن فرد استخوانها خم شده و ممکن است بشکنند. این وضعیت به عنوان استئومالاسی شناخته میشود. باید اشاره کنیم که مصرف بهترین ویتامین برای درد مفاصل و استخوانها تاثیر خوبی در تسکین دردهای این چنینی دارد.
شایعترین علت ابتلا به bone softness
شایعترین علت ابتلا به استئومالاسی کمبود ویتامین D است. جالب است که مکان زندگی نیز در ابتلا به بیماری نرمی استخوان موثر است. افرادی که در آب و هوای سردتر (مکانهایی که کمتر نور خورشید دریافت میکنند) زندگی میکنند و افرادی که پوست تیره دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به استئومالاسی هستند.
علت دیگر ابتلا به نرمی استخوان در بزرگسالان، جذب ناکافی کلسیم است. افرادی که رژیم غذایی فاقد کلسیم دارند (به دلیل مشکلات گوارشی) دچار استئومالاسی میشوند. البته همیشه مقصر کمبود کلسیم رژیم غذایی نامناسب نیست، در مواردی جراحیهایی مانند بای پس معده به دلیل برش قسمتی از معده که مسئول جذب کلسیم است؛ سبب کاهش جذب این ماده معدنی و ابتلا به استئومالاسی میشود. آخرین علت مهم ابتلا به استئومالاسی، مصرف داروهای ضد تشنج است. مصرف داروهای ضد تشنج به دلیل اسیدی کردن بدن و ارگانهایی مانند کلیه سبب حل شدن استخوان و Bone softness میگردد.
علائم ابتلا به نرمی استخوان چیست؟
بیماری نرمی استخوان به دلیل تشابه زیادی که با سایر بیماریهای استخوانی مانند پوکی استخوان دارد، باید با روشهای پزشکی تخصصی تشخیص داده میشود. بنابراین بررسی ابتلا به این بیماری با توجه به علائم کار چندان آسان و دقیقی نیست. برای راهنمایی شما در خصوص استئومالاسی در ادامه متداول ترین علائم بیماری را ذکر خواهیم کرد.
متداولترین علائم بیماری استئوماسی شامل موارد زیر است:
- شکنندگی آسان استخوانها
- احساس خستگی بی دلیل و مفرط
- درد استخوان
- سفتی عضلات (به دلیل کاهش تحرک بیمار و التهاب)
- کاهش قد (تغییر شکل استخوانهای نیمه قوسی در ستون فقرات)
- مشکل در برخاستن پس از نشستن
- فشار خون بالا (Bone softness میتواند باعث افزایش فشار خون در بزرگسالان شود)
- عقب نشینی و خونریزی لثه (بافتهای نرم و استخوانی اطراف دندانها دچار التهاب میشوند)
- مشکل در راه رفتن و بالا رفتن از پله
- بوی بد دهان (به دلیل خونریزی و التهاب لثه)
- ناخنهای ضعیف و شکننده (به دلیل کاهش کلاژن و کراتین)
- حالت خمیده یا گوژپشتی
- کاهش هورمون استروژن (استروژن یک نقش کلیدی در حفظ چگالی استخوان دارد)
- ضعف عضلات (شایعترین علائم نرمی استخوان در زنان)
روشهای تشخیص بیماری نرمی استخوان
همانگونه که بررسی شد؛ بیماری نرمی استخوان باید با روشهای دقیقی تشخیص داده شود. اگر احساس میکنید با توجه به علائم ذکر شده و حدسیات پزشک به این بیماری مبتلا هستید؛ لازم است آزمایشهایی مانند: تست تراکم استخوان و میزان ویتامین D انجام دهید.
مهمترین روشهای تشخیص بیماری استئومالاسی شامل موارد زیر است:
- بررسی شاخص ویتامین D: سطوح پایین ویتامین D، کلسیم و فسفات ممکن است نشان دهنده ابتلا به استئومالاسی باشد.
- عکس برداری با اشعه ایکس: برای بررسی اینکه آیا شواهدی از ابتلا به استئومالاسی و کندرومالاسی (نرمی کشکک زانو) وجود دارد یا خیر، عکس برداری با اشعه ایکس انجام شود.
- اسکن تراکم مواد معدنی: این بررسی در ارزیابی میزان کلسیم و سایر مواد معدنی موجود در استخوان مفید است. به طور کلی در بسیاری از موارد انجام اسکنهای مختلف برای تشخیص استئومالاسی ضروری نیست؛ اما این بررسیها اطلاعات مهمی در خصوص وضعیت استخوان بیمار ارائه میدهند.
- بیوپسی استخوان: زمانی که پزشکان شک داشته باشند بیمار همزمان به عفونت استخوان مبتلا هست یا خیر؛ آزمایش بیوپسی استخوان انجام میدهند. در این بررسی نمونهای از بافت استخوانی گرفته شده و در آزمایشگاه بررسی میشود.
آیا نرمی استخوان خطرناک است؟
متاسفانه بله؛ از آنجایی که شما برای انجام تمام فعالیتهای خود به استخوانهای سالم نیاز دارید، نرمی و شکننده شدن استخوان خطرناک است. شکننده شدن استخوانها در قسمتهایی مانند: پاها، لگن و کمر موجب افزایش فشار رو این اندامها میگردد. به همین دلیل بیماران پس از راه رفتن دچار درد و گرفتگی شدید میگردند. در بسیاری از موارد شکستگی استخوان با عوارض شدیدی همراه بوده و بیماران را وادار به انجام جراحی میکند.
بنابراین در صورتی که در خانواده خود سابقه ابتلا به این را دارید و یا احساس میکنید دچار بعضی از علائم اشاره شده هستید؛ حتما با پزشک متخصص صحبت کنید. مهمترین خطرات نرمی استخوان در بزرگسالان شامل: درد شدید استخوان، افزایش خطر شکستگی، بدشکلی های اسکلتی و مشکلات دندان است.
روشهای پیشگیری از نرمی استخوان
فرقی نمیکند! چه در حال حاضر به این بیماری مبتلا باشید و یا در معرض ابتلا به آن باشید باید از روشهای پیشگیری از نرمی استخوان پیروی کنید. این روشها در واقع نوعی مداخله برای جلوگیری از ابتلا و تشدید آسیب دیدگی استخوان هستند.
موثرترین روشهای پیشگیری از نرمی استخوان عبارتند از:
- پیروی از رژیم غذایی حاوی ویتامین D: اولین و بهترین روش پیشگیری برای ابتلا به این بیماری، مصرف غذاهای حاوی کلسیم، فسفر و ویتامین D است. بهترین منابع حاوی این ویتامین شامل: لبنیات، ماهی، تخم مرغ و سبزیجات تیره است.
- ورزش منظم: ورزشهایی که وزن بدن را به صورت متعادل در تمام قسمتهای بدن پخش میکنند و باعث درگیری عضلات شما میشوند، به تقویت عضلات، حفظ چگالی و استحکام استخوانها کمک میکند.
- عدم مصرف نوشیدنیهای حاوی کافئین: جالب است که بدانید مصرف نوشیدنیهای حاوی کافئین سبب کاهش جذب کلسیم در استخوانها میشوند. به همین دلیل توصیه میشود حداقل پس از مصرف مکملهای حاوی کلسیم از مصرف این نوشیدنیها خودداری فرمایید. علاوه بر کافئین مصرف قند و نمک نیز در کاهش جذب مواد معدنی موثر هستند.
- اجتناب از مصرف الکل و سیگار: علاوه بر موارد ذکر شده استفاده از سیگار و الکل نیز سبب کاهش چگالی استخوانها و جذب کلسیم میشود.
مصرف مکمل حاوی مواد معدنی: اگر پس از بررسی نتایج آزمایشها متوجه شدید که در معرض کمبود کلسیم قرار دارید، توصیه میشود مکمل دارویی مصرف کنید. مصرف این مکملها باید زیر نظر پزشک و پس از بررسیهای آزمایشکاهی باشد؛ زیرا مصرف بیش از حد این مکملها سبب بروز عوارض شدیدی (مانند ابتلا به سنگ کلیه) میشود.
نرمی استخوان در کودکان و نوزادان
متاسفانه عارضه نرمی استخوان یا راشیتیسم در بسیاری از کودکان و نوزادان به وفور دیده میشود. متداولترین علل ابتلا به نرمی استخوان در کودکان شامل: کاهش ترشح هورمون رشد، تغذیه نامناسب، کمبود ویتامین، ابتلا به بیماریهای مزمن و عوامل ژنتیکی است. علاوه بر کودکان در نوجوانان در حال رشد به دلیل افزایش نیاز به جذب کلسیم استئومالاسی ایجاد میگردد. راشیتیسم در کودکان باعث عوارضی مانند: پای پرانتزی، ناهنجاری کف پا و کوتاهی قد میشود. تشخیص این بیماری در کودکان از طریق تصویربرداری با اشعه ایکس و انجام آزمایش خون صورت میگیرد.
انواع راشیتیسم در کودکان شامل موارد زیر است:
- راشیتیسم نوع ۱ وابسته به ویتامین D
- راشیتیسم نوع دو وابسته به ویتامین D
- راشیتیسم کلیوی
- راشیتیسم هیپوفسفاتمیک
- راشیتیسم مقاوم به هدر رفت فسفات کلیه
تفاوت نرمی استخوان با پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان به این معنا است که کل حجم استخوانهای فرد کاهش پیدا میکند. برای تشخیص این بیماری تست تراکم استخوان انجام میدهند. در مقابل زمانی فرد به بیماری نرمی استخوان مبتلا میشود که بخش معدنی یا کلسیمی استخوان (مینرال) از دست میرود. در نرمی استخوان نقص در فرایند استخوان سازی وجود دارد. علائم مشترک این دو بیماری شامل: کاهش توان حرکتی، ضعف عضلات و درد استخوان است.
آیا نرمی استخوان درمان قطعی دارد؟
بله؛ خوشبختانه در بیشتر موارد نرمی استخوان پس از مصرف مکمل و پیروی از رژیم غذایی مناسب به خوبی درمان میشود. توجه داشته باشید! مدت زمان و کیفیت درمان نرمی استخوان به سن بیمار نیز بستگی دارد. هر چه بیمار سن کمتری داشته باشد، سرعت درمان بیشتر خواهد شد. موثرترین روشهای درمان استئومالاسی شامل موارد زیر است:
فیزیوتراپی؛ افزایش قدرت عضلات
متناسب با وضعیت بیمار، فیزیوتراپ از تمرینهای مختلف برای افزایش قدرت عضلات، کاهش محدودیتهای حرکتی، بهبود تعادل و کاهش درد استفاده میکند. در فیزیوتراپی به بیمار تمرینهایی از جمله: تمرینهای قدرتی، تعادل، انعطاف پذیری و تنفس داده میشود. در کنار فیزیوتراپی مصرف داروهایی مانند گلوکزامین و انواع مولتی ویتامینها و مینرالها به تقویت بدن و استخوانها کمک خواهد کرد.
آب درمانی؛ کاهش درد و بهبود توانایی حرکتی
بسیاری از بیماران در حین انجام تمرینات فیزیوتراپی دچار درد شدید میشوند. در این شرایط پزشک توصیه میکند که بیمار تمرینات خود را در آب انجام دهد؛ زیرا آب درمانی فشار اضافی ناشی از وزن بدن را کاهش میدهد. آب درمانی و فیزیوتراپی در کنار هم تاثیر بسیار بالایی دارد در بهبود وضعیت بیماران دارند. برای اطلاع از فیزیوتراپی زانو به این مطلب از فست طب مراجعه کنید.
استفاده از ابزارهای حمایتی؛ کمک به راه رفتن
اگر شما هم جزء افرادی هستید که به دلیل درد شدید در طول روز قادر به انجام بسیاری از فعالیت های معمولی خود نیستید، توصیه میکنیم از ابزارهای حمایتی مانند: زانوبند و کمربند استفاده کنید. این ابزارها از طریق پشتیبانی از کمر و زانو از فشار وزن و درد شما میکاهند. یکی از بهترین زانوبندهای طبی، زانوبند زاپیامکس است. این زانوبند با استفاده از تکنولوژی UIC باعث تسکین درد، تورم و التهاب زانو میشود.
مصرف مکملهای حاوی کلسیم؛ کمک به استحکام استخوان
همانطور که اشاره شد نرمی استخوان به دلیل کاهش میزان مواد معدنی ایجاد میشود. به همین دلیل استفاده از مکملهای معدنی به استحکام بخشی و افزایش قدرت استخوانها کمک میکند. مدت زمان، دوز و تعداد مکمل مصرفی متناسب با وضعیت بیمار تعیین میشود.
سوالات متداول
۱-آیا نرمی استخوان در طول بارداری طبیعی است؟
بله؛ در طول بارداری به دلیل ترشح هورمون استروژن و پروژسترون بافت استخوانها دچار تغییر (کاهش چگالی و نرمی) میشوند. به این عارضه نرمی استخوان بارداری یا اوستئوپروزیسیا گفته میشود. مهمترین علائم این عارضه شامل: شامل درد استخوانی، سستی، خستگی و ضعف عضلانی، افزایش خطر شکستگی استخوان و کمبود کلسیم در آزمایشات خونی است. نرمی استخوان در بارداری با مصرف مکمل به راحتی قابل درمان و پیشگیری است.
۲- بهترین رژیم غذایی برای نرمی استخوان چیست؟
بهترین و موثرترین غذاها برای درمان نرمی استخوان شامل موارد زیر است:
- توفو (جایگزینی برای پنیر)
- سویا
- برنج قهوهای
- نان سبوسدار
- میوههای خشک، مانند بادام، انجیر، کشمش و زردآلو خشک
- سیبزمینی شیرین
- سبزیجات برگ سبز
- گوشت و سایر غذاهای پروتئینی
- گریپ فروت
۳-مصرف چه داروهایی با استئومالاسی در ارتباط است؟
مصرف داروهای زیر سبب ابتلا به بیماری نرمی استخوان میشود:
- والپروات سدیم
- کاربامازپین
- فنوباربیتال
- توپیرامات
- فنی توئین
- کلستیرامین برای کاهش کلسترول
- ریفامپیسین نوعی آنتی بیوتیک
- ایزونیازید
- آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم
- اکسید آهن ساکاره شده
- بیفسفونات
- فلوراید
۴-از کجا بفهمیم نرمی استخوان داریم؟
قطعیترین روش تشخیص نرمی استخوان انجام آزمایش خون برای اندازهگیری سطح کلسیم و فسفات در خون و تصویر برداری اشعه ایکس است.
۵- بهترین روشهای درمان گیاهی نرمی استخوان چیست؟
بسیاری از افراد ترجیح میدهند که به جای مصرف داروهای شیمیایی از داروها و مکملهای گیاهی استفاده کنند. بهترین گیاهان دارویی برای پیشگیری و درمان نرمی استخوان شامل: گیاه دم اسبی، گیاه قاصدک و گیاه گزنه است. شما میتوانید این گیاهان را به صورت دم کرده مصرف فرمایید. علاوه بر این پیشنهاد میشود از ترکیب ۲ قاشق تخم کدوتنبل و دانه کنجد با ۵ قاشق بذر کتان، ۳ قاشق کشمش و ۱ فنجان عسل نیز استفاده کنید.