کندرومالاسی (chondromalacia) یا همان نرمی کشکک زانو، اغلب در جوانان و ورزشکاران دیده شده و در برخی اوقات، در افراد مسن مبتلا به آرتروز زانو نیز مشاهده می‌شود. کندرومالاسی، نوعی آسیب ورزشی جدی است و در برخی موارد که شدت عارضه زیاد باشد، درمان‌های اولیه تأثیری در بهبود آن نخواهد داشت. در این مطلب، شما را با مفهوم کندرومالاسی پاتلا، علائم و دلایل بروز آن و بسیاری موارد دیگر آشنا می‌کنیم. برای کسب اطلاعات بیشتر، می‌توانید به سایت فست طب مراجعه نمایید.

کندرومالاسی چیست؟

به طور کلی، تمامی مفاصل موجود در بدن انسان، به وسیله غضروف مفصلی پوشانده‌شده که بافتی سخت و حالت لاستیکی دارد. در زمان حرکت مفصل، غضروف‌ها فشار وارده را به شکل مساوی بین استخوان‌ها منتشر کرده و موجب لغزش راحت استخوان‌ها روی یکدیگر خواهند شد. در صورتی که، غضروف داخل استخوان نرم‌شده و از بین برود، بیماری نرمی غضروف کشکک یا همان chondromalacia اتفاق می‌افتد که در آن، غضروف، قادر به حفاظت از انتهای استخوان در هنگام حرکت مفاصل نمی‌باشد. نرمی کشکک زانو اغلب در مفصل زانو رخ داده و به دلیل ساییده شدن استخوان‌های سطح زیرین زانو، موجب ایجاد درد‌های شدید در این مفصل می‌شود.

علائم و نشانه‌های کندرومالاسی

بیشترین و رایج‌ترین علائم و نشانه‌های کندرومالاسی یا نرمی غضروف زانو، درد‌های مبهم در جلوی زانو یا پشت آن است که شدت این درد‌ها، در مواقعی که فرد از پله‌ها تردد کند، افزایش می‌یابد. از دیگر نشانه‌های کندرومالاسی پاتلا، می‌توان به سفتی یا گرفتگی زانو اشاره کرد که در هنگام تغییر وضعیت یا حرکت کردن، موجب قفل شدن ناگهانی زانو خواهد شد. در برخی موارد ممکن است این عارضه، با درد، تورم و التهاب فراوان نیز بروز کند. علاوه براین، کندورمالاسی موجب ایجاد صدا در مفصل زانو شده که در اغلب موارد، وجود این صدا در هنگام خم شدن زانو، لزوماً نشانه آسیب دیدن غضروف نخواهد بود.

دلایل بروز کندرومالاسی؛ بررسی علت نرمی غضروف زانو

به طور کلی، بسیاری از آسیب‌ها و اختلالات مفصلی، منجر به بروز نرمی کشکک زانو در افراد می‌شود. از آن جایی که مفصل زانو، بیشترین استفاده را در افراد داشته و هم چنین، به دلیل تراز ضعیف عضلات و استخوان‌های اطراف این ناحیه، بروز عارضه chondromalacia در مفصل زانو بیشتر می‌باشد. دلایل دیگر برای ایجاد نرمی غضروف کشکک در افراد، عبارتند از:

• تروما به ویژه شکستگی یا دررفتگی کاسه زانو
• عدم تعادل عضلات اطراف زانو
• استفاده مکرر و بیش از اندازه از مفصل زانو به ویژه در ورزش
• تنظیم نبودن عضلات یا استخوان‌های نزیک به مفصل زانو و در نتیجه، آسیب به مینیسک زانو
• آرتریت روماتوئید یا استئوآرتریت
• عفونت در ناحیه زانو
• خونریزی در ناحیه مفصل زانو
• تزریق دارو‌های استروئیدی به زانو

روش‌های تشخیص نرمی کشکک زانو

در زمینه تشخیص کندرومالاسی باید گفت، ابتدا پزشک، اقدام به معاینه فیزیکی زانو کرده و در صورتی که عارضه قابل تشخیص نباشد و یا درد ادامه دار شود، تست‌های تشخیصی زیر به پزشک کمک خواهد کرد، اختلال نرمی کشکک زانو و درجه آن را مشخص نماید. این آزمایشات، شامل موارد زیر می‌باشد:

• آزمایش خون که با هدف تشخیص انواع آرتریت یا التهاب انجام می‌شود.
• عکس‌برداری از زانو که میزان آسیب به استخوان یا نشانه‌هایی از قرار‌گیری نادرست کشکک یا آرتروز زانو را مشخص خواهد کرد. در این نوع عکس‌برداری، تصویر اندام‌های داخلی بدن به شکل سیاه و سفید، روی عکس یا فیلم رادیولوژی ثبت می‌شود.
• اسکن‌ام آر آی که ساییدگی و یا پارگی غضروف‌ها را در این ناحیه نشان می‌دهد، وتوسط میدان مغناطیسی و امواج رادویی انجام می‌شود. با استفاده از این روش، تصاویر سه بعدی از اندام‌های داخلی بدن تهیه خواهد شد.
• آرتروسکوپی زانوکه فرآیندی کم تهاجمی، به منظور مشاهده داخل مفصل زانو بوده که از طریق یک آندوسکوپ و دوربین، درون مفصل را نشان می‌دهد. به این ترتیب، پزشک متوجه وضعیت و آسیب‌های زانو شده و راهکار‌هایی برای درمان و بازسازی مفصل ارائه می‌دهد.

درجه‌بندی کندرومالاسی پاتلا به چه صورتی است؟

لازم است بدانید، شدت این بیماری در افراد مختلف، متفاوت بوده و با اعداد ۱ تا ۴ نشان داده می‌شود. درجه ۱ کمترین شدت و درجه ۴ بیشترین شدت این بیماری است. بر این اساس، سایر درجه‌بندی‌ها شامل موارد زیر می‌باشد:

• درجه ۱: در این مرحله از بیماری، غضروف در مفصل زانو دچار نرمی شده‌است.
• درجه ۲: در این مرحله از بیماری، نرم شدن غضروف همراه با خصوصیات غیر طبیعی در بدن است که مرحله آغاز از بین رفتن بافت نیز نام دارد.
• درجه ۳: در این مرحله از بیماری، غضروف به شدت نازک شده و بافت آن از بین می‌رود.
• درجه ۴: این مرحله شدید‌ترین مرحله بیماری بوده و نشان دهنده از بین رفتن قسمت زیادی از غضروف و آسیب به استخوان زیرین مفصل است. در این شرایط، سایش استخوان به استخوان نیز به شکل گسترده‌ای صورت خواهد گرفت.

عوامل خطر در بروز نرمی کشکک زانو

به طور کلی، عوامل متعددی در افزایش میزان ابتلا به کندرومالاسی یا نرمی غضروف زانو مؤثرند، که شامل موارد زیر می‌باشند:

• سن: از آن جایی که رشد ناگهانی در دوران بلوغ، موجب رشد سریع عضلات و استخوان‌ها می‌شود، نا هماهنگی در عضلات ران و زانو رخ داده و این امر، موجب می‌شود که اغلب افراد جوان، در معرض خطر ابتلا به نرمی غضروف کشکک باشند.
• جنسیت: میزان ابتلا به chondromalacia در خانم‌ها بیشتر از آقایان بوده و این امر به این دلیل است که، حجم عضلات خانم‌ها در مقایسه با آقایان، کمتر و بروز وضعیت‌های آناتومیک نامناسب در آنان بیشتر است که این امر، موجب فشار بر نواحی خارجی زانو خواهد شد.
• کف پای صاف: از آن جایی که اغلب افرادی که دارای کف پای صاف هستند، هنگام راه رفتن و دویدن فشار بیشتری به زانو وارد می‌کنند، این امر، موجب اختلال در کارکرد مچ پا، زانو، کمر درد و بسیاری مشکلات دیگر شده و خطر ابتلا به کندرومالاسی در این افراد را بیشتر خواهد کرد.
• آرتریت: نرمی کشکک زانو موجب التهاب در زانو و بافت‌های اطراف شده و زمینه پیدایش آرتروز را در افراد فراهم می‌کند. التهاب به وجود آمده موجب می‌شود، غضروف کشکک زانو قادر به حرکت درست نباشد.

ایا نرمی غضروف زانو درمان قطعی دارد؟

اگر برای شما هم این سوال پیش آمده است که آیا درمان نرمی غضروف کشکک زانو به صورت قطعی کشف شده‌است یا خیر؟ باید بگوییم در حال حاضر درمان قطعی برای نرمی کشکک زانو دشوار است و بستگی به شدت بیماری و پاسخ بیمار به درمان دارد. با این حال، بسیاری از بیماران با استفاده از روش‌های درمانی مناسب، می‌توانند بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی خود مشاهده کنند. مدیریت مداوم و پیگیری با پزشک متخصص برای حفظ عملکرد زانو و جلوگیری از بدتر شدن بیماری کندرومالاسی پاتلا اهمیت دارد. زانودرد شدید و خالی شدن زانو می‌توانند نشانه‌هایی از پیشرفت بیماری باشند که نیاز به درمان‌های ویژه دارند.

درمان کندرومالاسی با روش‌های مختلف

به طور کلی، هدف از درمان chondromalacia، کاهش فشار روی مفصل زانو و غضروف کشکک است. هر چند، مواردی مانند استراحت، ثابت نگه داشتن زانو و یا گذاشتن کمپرس یخ روی آن، درمان قطعی کندرومالاسی زانو نخواهد بود، با این حال، در مواردی که آسیب غضروفی به دلیل اختلال نرمی کشکک زانو صورت گیرد، اغلب با انجام این راهکار‌ها برطرف خواهد شد. در برخی موارد نیز پزشک، به منظور کاهش التهاب در ناحیه زانو، تزریق دارو‌های ضد التهاب مانند ایبوپروفن(Ibuprofen) را برای بیمار تجویز خواهد کرد. در صورتی که با انجام این روش نیز میزان درد بیمار کاهش پیدا نکند، لازم است از روش‌های درمانی زیر استفاده شود:

فیزیوتراپی برای درمان نرمی غضروف زانو

یکی دیگر از راهکار‌های درمان کندرومالاسی زانو، انجام تمرینات فیزیوتراپی است. با شرکت در جلسات فیزیوتراپی و انجام حرکات کششی و فشار بر عضلات چهار سر ران، همسترینگ، عضلات ادداکتور و ابداکتور، هماهنگی و تقویت ران و مفصل زانو صورت خواهد گرفت. این هماهنگی، از قرار‌گیری نادرست مفصل زانو جلوگیری خواهد کرد. تمرینات فیزیوتراپی هم چنین شامل ورزش‌هایی مانند شنا، دوچرخه ثابت و ورزش‌های ایزومتریک نیز می‌باشد، که موجب انقباض عضلات و شل کردن آن‌ها و در نهایت، افزایش حجم عضلانی می‌شود.

جراحی زانو برای رفع مشکل و درمان قطعی کندومالاسی

یکی دیگر از روش‌های درمان نرمی کشکک زانو ، جراحی آرتروسکوپی است که برای تعیین ناهماهنگی و بد شکلی زانو بسیار رایج است. این روش، شامل استفاده از یک دوربین توسط سوراخی کوچک است که داخل مفصل زانو می‌شود. در این روش جراحی، با بریدن لیگامان‌ها و برداشتن فشار از روی کشکک، حرکات این قسمت از زانو آسان‌تر شده و بهبود می‌یابد. در نوع دیگری از جراحی زانو، از روش پیوند غضروف به منظور ایجاد یک سطح غضروفی در پشت کشکک و یا جا به جایی محل اتصال لیگامان‌های عضلات زانو به کشکک، استفاده می‌شود.

انواع جراحی کندرومالاسی زانو

جراحی برای کندرومالاسی زانو (نرمی غضروف زانو) معمولاً در مواردی انجام می‌شود که درمان‌های غیرجراحی نتوانند علائم را کنترل کنند یا آسیب به شدت گسترده باشد. در ادامه به توضیح انواع مختلف جراحی‌های مورد استفاده برای درمان نرمی غضروف زانو پرداخته می‌شود:

آرتروسکوپی زانو برای درمان نرمی غضروف کشکک زانو

آرتروسکوپی (Arthroscopy) زانو یک روش جراحی کم تهاجمی است. در این روش با استفاده از یک ابزار به نام آرتروسکوپ که دارای دوربین است، داخل مفصل زانو قابل مشاهده است. این ابزار از طریق برش‌های کوچک در پوست وارد زانو می‌شود و به جراح امکان مشاهده و بررسی دقیق وضعیت غضروف و سایر بافت‌های مفصلی را می‌دهد. در طول این روش، جراح ممکن است آسیب‌های غضروف را اصلاح کند یا نواحی آسیب‌دیده را بردارد. این روش به دلیل دوره نقاهت کوتاه‌تر و کمترین میزان آسیب به بافت‌های سالم، گزینه‌ای محبوب است. زیرا به کاهش التهاب و بهبود عملکرد زانو و کاهش درد پشت زانو کمک می‌کند.

تراشیدن و اصلاح غضروف جهت درمان نرمی کشکک زانو

در روش تراشیدن و اصلاح غضروف، جراح به کمک ابزارهای خاص، نواحی آسیب‌دیده غضروف را از بین می‌برد و سطح مفصل را بهبود می‌بخشد. این روش شامل سنباده زدن یا برداشتن بافت‌های آسیب‌دیده است تا سطح مفصل صاف‌تر و بهتر شود. هدف این روش جراحی کاهش التهاب و بهبود عملکرد مفصل است. در برخی موارد، اصلاح غضروف ممکن است شامل کاشت غضروف جدید یا استفاده از روش‌های دیگر برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده باشد. این روش می‌تواند به کاهش درد پشت زانو و خالی شدن زانو کمک کند.

عملیات تغییر شکل کشکک-Patellar Realignment

عملیات تغییر شکل کشکک به جراح این امکان را می‌دهد که وضعیت کشکک زانو را اصلاح کند تا فشار به طور یکنواخت‌تری روی مفصل توزیع شود. این روش ممکن است شامل تغییر مکان کشکک با استفاده از نوارکشی، پیچ و پلاک یا بریدن و شکل‌دهی استخوان باشد. تغییر شکل کشکک می‌تواند به بهبود جایگاه مفصل و کاهش فشار بر روی غضروف آسیب‌دیده کمک کند. این روش معمولاً در مواردی که کشکک زانو در وضعیت نامناسبی قرار دارد و باعث زانو درد شدید و اختلال عملکرد می‌شود، ارجحیت دارد.

جراحی استئوتومی و رفع بیماری کندرومالاسی پاتلا

استئوتومی (Osteotomy) شامل برش و تغییر شکل استخوان‌ها برای بهبود تراز مفصل زانو است. این روش به کاهش فشار روی قسمت‌های آسیب‌دیده غضروف و بهبود وضعیت مفصل کمک می‌کند. جراح ممکن است با استفاده از پیچ‌ها و صفحات، استخوان‌ها را در موقعیت جدیدی ثابت کند تا بهبود عملکرد زانو حاصل شود. استئوتومی معمولاً در مواردی که سایر روش‌های درمانی مؤثر نبوده و تغییر شکل استخوان‌ها برای بهبود تراز ضروری است، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کاشت غضروف و درمان بیماری کندرومالاسی پاتلا

کاشت غضروف (Cartilage Transplantation) شامل پیوند غضروف از نواحی سالم بدن بیمار یا استفاده از غضروف اهدا شده به نواحی آسیب‌دیده است. این روش به ترمیم یا جایگزینی نواحی آسیب‌دیده غضروف کمک می‌کند و سبب بهبود عملکرد زانو و کاهش علائم می‌شود. جراحی کاشت غضروف معمولاً برای بیمارانی که آسیب‌های شدید غضروفی دارند و درمان‌های غیرجراحی نتوانسته‌اند بهبود کافی را فراهم کنند، در نظر گرفته می‌شود. این روش به دلیل پیچیدگی و نیاز به پیگیری مداوم، باید با مشورت پزشک متخصص انجام شود.

جراحی تعویض زانو برای درمان کندرومالاسی

در موارد بسیار شدید و پیشرفته در کندرومالاسی، ممکن است نیاز به جراحی تعویض زانو (Total Knee Replacement) باشد. در این روش سطح مفصل زانو با پروتزهای مصنوعی جایگزین می‌شود. این روش معمولاً در موارد آرتروز پیشرفته و آسیب‌های شدید غضروف انجام می‌شود و به ندرت برای کندرومالاسی زانو توصیه خواهد شد. در این جراحی، مفصل زانو به طور کامل برداشته‌شده و با پروتز جدید جایگزین می‌شود تا عملکرد زانو بهبود یابد. این جراحی می‌تواند به کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند، اما نیاز به دوره نقاهت طولانی و فیزیوتراپی پس از جراحی دارد.

راه‌های جلوگیری از chondromalacia

افراد می‌توانند با انجام برخی تمرینات و راهکار‌ها، به منظور جلوگیری از آسیب دیدن زانو و استفاده بیش از اندازه از این مفصل، از بروز اختلال نرمی کشکک زانو نیز پیشگیری کنند. برخی از این راهکار‌ها شامل موارد زیر می‌باشد:

• بهتر است قبل از شرکت در فعالیت‌های ورزشی، بدن خود را گرم کرده و تمرینات کششی انجام دهید.
• لازم است ورزش‌های خاصی را برای تقویت عضلات ساق پا و ران انجام دهید.
• بهتر است میزان برنامه تمرینی روزانه خود را به تدریج زیادکرده و از انجام فعالیت‌های ورزشی خیلی سخت یا سریع بپرهیزید.
• در حین ورزش از کفش‌های طبی و راحت استفاده کنید تا از پا به خوبی محافظت شود. مشکلات موجود در عضلات پا موجب آسیب به زانو می‌شود، که لازم است با پزشک در این مورد مشورت نمایید.
• در صورت انجام برخی ورزش‌ها مانند فوتبال یا اسکی، با پزشک یا مربی خود به منظور کاهش خطر آسیب دیدگی زانو، مشورت کنید.
• در صورتی که برای انجام فعالیت‌های روزانه یا کاری خود، مجبور به زانو زدن روی سطوح سخت هستید، از زانوبند‌های محافظ استفاده کنید.

طول درمان کندرومالاسی چقدر است؟

به طور کلی، طول درمان کندرومالاسی و سرعت بهبودی در افراد مختلف، متفاوت است. به عبارت دیگر، هر چه زمان بین شروع علائم و شروع درمان کندرومالاسی کمتر باشد، سرعت بهبودی بیشتر است. در افرادی که زودتر برای درمان به پزشک متخصص مراجعه می‌کنند، بازگشت به فعالیت‌های روزمره زودتر خواهد بود. بر این اساس می‌توان گفت، زمان بازگشت به حالت اولیه در chondromalacia، زمانی است که بیمار، قادر به باز و بسته کردن زانو بدون دردبوده، یا عضلات پا، قدرت قبل از بیماری را به دست آورده است و فرد قادر به راه رفتن، دویدن و یا چمباتمه زدن بدون هیچ دردی باشد.

سؤالات متداول در مورد این بیماری

۱. آیا پیاده روی در کندرومالاسی مفید است؟

بله، انجام پیاده روی به دلیل این که یک فعالیت کم تحرک بوده، برای کندرومالاسی زانو بسیار مفید است و موجب بهبود عملکرد زانو نیز خواهد شد.

۲. بهبودی کندرومالاسی زانو چقدر زمان می‌برد؟

طول دوره درمان در افراد مختلف، متفاوت است. به طور کلی، درمان chondromalacia بین ۳ تا ۶ هفته زمان می‌برد. در این بازه زمانی، انجام تمرینات فیزیوتراپی و ورزش، موجب تقویت غضروف و درمان سریع‌تر کندرومالاسی خواهد شد.

۳. تأثیر فیزیوتراپی در درمان کندرومالاسی چقدر است؟

به طور کلی باید گفت، انجام تمرینات فیزیوتراپی، به درمان درد و بهبود عملکرد مفصل زانو بسیار کمک خواهد کرد.

۴. ماساژ درمانی تا چه حد در درمان کندرومالاسی مفید است؟

انجام ماساژ درمانی تأثیر زیادی در مدیریت و کنترل درد ناشی از کندرومالاسی دارد. این امر به این دلیل است که، ماساژ، تخریب غضروف داخل مفصل را متوقف‌کرده و با کاهش فشار از روی زانو، موجب بهبود وضعیت این ناحیه می‌شود.

۵. chondromalacia زانو در چه سنینی شیوع بیشتری دارد؟

اغلب بیماران مبتلا به کندرومالاسی، در سنین جوانی به این بیماری دچارشده و دارای بازه سنی ۱۵ تا ۳۵ سال هستند.

۶. آیا استفاده از زانوبند در درمان chondromalacia مؤثر است؟

بله، زانوبند‌ها شدت آسیب و فشار بر مفصل زانو را کاهش داده و در نهایت، روند درمان را سرعت می‌بخشند.