در حالی که خستگی یا عفونت پوستی می‌تواند باعث سوزش موقت یا التهاب کف پا شود، ولی این عارضه اغلب نشانه آسیب عصبی یا نوروپاتی محیطی است. اما نوروپاتی چیست؟ نوروپاتی یک عارضه سیستم عصبی است که می‌تواند سبب درگیری اعصاب محیطی یا اعصاب مرکزی شود. اعصاب محیطی در دستان و پاها قرار دارند و اعصاب مرکزی در مغز و نخاع قرار گرفته‌اند. در این مقاله از مجله فست طب، می‌خواهیم به بیان توضیحات بیشتر در مورد علت داغی کف پا بپردازیم و پس از تشریح دلایل، به توضیح درمان این عارضه خواهیم پرداخت.

علت گرم شدن کف پا؛ داغ شدن پاشنه پا نشانه چیست؟

عارضه گرم شدن کف پا که از آن به عنوان سوزش یا داغی کف پا هم نام می‌برند، مجموعه ای از علائم است که در آن پاهای شما اغلب به طور ناخوشایندی داغ و دردناک می‌شوند. وقتی درد اغلب در شب اتفاق بیفتند یا شدیدتر شود، بیماری را به عنوان سندرم گریسون گوپالان (Grierson Gopalan syndrome) نیز شناخته می‌شناسند. به طور کلی گرم شدن کف پا، علل بالقوه زیادی دارد. درمان این عارضه نیز بستگی به علل یا بیماری‌های زمینه‌ای فرد دارد.

احساس سوزش در کف پا شاید ناشی از آسیب عصبی در این ناحیه باشد که نوروپاتی نیز نامیده می‌شود. نوروپاتی فقط باعث داغی کف پا نمی‌شود و احتمال دارد که سبب ضعف پا نیز گردد. اگرچه بسیاری از عارضه‌ها می‌توانند باعث سوزش کف پا شوند، اما دیابت شایع‌ترین آن است. برای بررسی اینکه ضعف پا نشانه چیست به این مطلب از فست طب مراجعه کنید. به طور کلی، آسیب عصبی که منجر به داغی کف پا می‌شود، دلایل مختلفی دارد از جمله:

• مصرف الکل
• سندرم پای ورزشکار (Athlete’s foot)
• بیماری شارکو- ماری- توث
• شیمی درمانی
• بیماری مزمن کلیوی
• سندرم درد موضعی پیچیده
• نوروپاتی دیابتی (آسیب عصبی ناشی از دیابت)
• ایدز
• کم کاری تیروئید (تیروئید کم کار)
• سندرم تونل تارسال
• کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین

۱-نوروپاتی دیابتی و گرم شدن کف پا

نوروپاتی دیابتی، نوعی آسیب عصبی است که در صورت ابتلا به دیابت وخیم و بلندمدت رخ می‌دهد. قند خون بالا (گلوکز) می‌تواند به اعصاب سراسر بدن آسیب برساند. نوروپاتی دیابتی اغلب به اعصاب پاها صدمه می‌زند. از آنجایی که پاها از جمله آسیب پذیرترین بخش بدن در بین افراد مبتلا به دیابت هستند، نوروپاتی دیابتی قبل از هر جایی از بدن روی اعصاب پاها اثر گذاشته و منجر به آسیب در این نواحی می‌شود.

نوروپاتی دیابتی اغلب به اعصاب پاها صدمه می‌زند. بسته به محل و نوع اعصاب آسیب‌دیده، علائم نوروپاتی دیابتی شامل درد، سوزش و بی‌حسی در پاها و دست‌ها است. این عارضه همچنین می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در سیستم گوارش، دستگاه ادراری، عروق خونی و قلب شود. برخی افراد، علائم خفیفی دارند اما برای برخی دیگر، نوروپاتی دیابتی احتمالا بسیار دردناک و ناتوان‌کننده باشد.

نوروپاتی دیابتی، یک عارضه جدی دیابت است که احتمال دارد ۵۰ درصد از افراد دیابتی را تحت تاثیر قرار دهد. اما شما اغلب می‌توانید با مدیریت مداوم قند خون و یک سبک زندگی سالم از نوروپاتی دیابتی جلوگیری کنید یا پیشرفت آن را کند نمایید.

۲-مصرف الکل و مشکلات سلامتی ناشی از آن

مصرف الکل، سلامت و ایمنی شما را به خطر می‌اندازد و باعث ایجاد سایر مشکلات مرتبط با الکل می‌شود. اگر نوشیدن الکل منجر به ایجاد ناراحتی و مشکلات قابل توجه مکرر در زندگی روزمره فرد شود، احتمالاً شخص به اختلال مصرف الکل مبتلا است. این معضل می‌تواند از خفیف تا شدید، متغیر باشد. با این حال، حتی یک اختلال خفیف نیز می‌تواند تشدید شود و منجر به مشکلاتی مانند داغی کف پا یا معضلات جدی‌تر شود، بنابراین درمان به موقع مهم است.

۳-سندرم پای ورزشکار (Athlete’s foot)

سندرم پای ورزشکار، یک عفونت قارچی پوستی است که معمولاً از بین انگشتان پا شروع می‌شود. این بیماری در افرادی رخ می‌دهد که پاهایشان در حالی که در کفش‌های تنگ محبوس است، بسیار عرق می‌کند. علائم و نشانه‌های سندرم پای ورزشکار شامل بثورات خارش‌دار پوست و پوسته‌پوسته شدن آن است. این بیماری مسری است و می‌تواند از طریق کف زمین، حوله یا لباس آلوده منتقل شود.

سندرم پای ورزشکار، ارتباط نزدیکی با سایر عفونت‌های قارچی مانند کرم حلقوی و قارچ کشاله ران دارد. می‌توان این سندرم را با داروهای ضدقارچ درمان کرد اما عفونت‌های قارچی اغلب عود می‌کند.

۴-بیماری شارکو-ماری-توث (Charcot-Marie-Tooth)

بیماری شارکو-ماری-توث، گروهی از اختلالات ارثی است که باعث آسیب عصبی می‌شود. این آسیب، بیشتر در بازوها و پاها (اعصاب محیطی) است. این عارضه، نوروپاتی حرکتی و نوروپاتی حسی ارثی نیز نامیده می‌شود. بیماری شارکو-ماری-توث باعث کوچک‌تر شدن و تضعیف عضلات می‌گردد. همچنین شاید فرد مبتلا، از دست دادن حس و انقباضات عضلانی و مشکل در راه رفتن را تجربه کنید.

ناهنجاری‌های پا مانند انگشت منقبض یا انگشت چکشی و افزایش قوس کف پا نیز شایع هستند. این علائم معمولا در انگشتان، کف و ساق پاها شروع می‌شوند اما احتمالا در نهایت روی دست‌ها و بازوهای فرد نیز تأثیر بگذارند. علائم این بیماری معمولا در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ظاهر می‌شود اما احتمال دارد که در میانسالی هم بروز کند.

۵-شیمی درمانی و عوارض جانبی آن

داروهای شیمی درمانی را می‌توان به تنهایی یا به صورت ترکیبی برای درمان طیف وسیعی از سرطان‌ها استفاده کرد. اگرچه شیمی درمانی روشی موثر برای درمان بسیاری از انواع سرطان است، اما خطر ایجاد عوارض جانبی دارد. برخی از عوارض جانبی شیمی درمانی خفیف و قابل درمان هستند مانند داغی کف پا، در حالی که برخی دیگر می‌توانند عوارض جدی باشند.

۶-بیماری مزمن کلیه ممکن است علت احساس داغی کف پا باشد

نارسایی کلیوی پیشرفته می‌تواند باعث ایجاد سطوح خطرناک مایعات، الکترولیت‌ها و مواد زائد در بدن ما شود که یکی از عوارض آن‌ها، داغی کف پا است. در مراحل اولیه این بیماری، امکان دارد که علائم یا نشانه‌های کمی وجود داشته باشد. ممکن است تا زمانی که این بیماری پیشرفت نکرده، فرد متوجه بیماری کلیوی خود نشود.

۷-سندرم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز) و علت داغی کف پا

سندرم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز)، یک بیماری مزمن است. این بیماری توسط ویروس نقص ایمنی انسانی که HIV نیز نامیده می‌شود، ایجاد می‌گردد. اچ‌آی‌وی به سیستم ایمنی آسیب می‌رساند به طوری که بدن، کمتر قادر به مبارزه با عفونت و بیماری است. اگر اچ‌آی‌وی درمان نشود، امکان دارد که سال‌ها طول بکشد تا سیستم ایمنی آنقدر ضعیف شود که به ایدز تبدیل گردد. هیچ درمان قطعی برای ایدز وجود ندارد اما داروها می‌توانند عفونت را کنترل کرده و از بدتر شدن بیماری جلوگیری کنند. مشکلاتی مانند داغی کف پا شاید یکی از عوارض عفونت‌های ناشی ایدز باشد.

۸-کم کاری تیروئید، علت داغی کف دست و پا در شب

کم کاری تیروئید، زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید نمی‌سازد. کم کاری تیروئید احتمالا در مراحل اولیه، علائم قابل توجهی ایجاد نکند. با گذشت زمان، کم کاری تیروئید اگر درمان نشود، می‌تواند منجر به سایر عارضه‌ها مانند کلسترول بالا، داغی کف پا و حتی مشکلات قلبی شود.

۹- سندرم درد موضعی پیچیده

سندرم درد موضعی پیچیده، نوعی درد مزمن است که معمولاً بازو یا پا را درگیر می‌کند. این سندرم اغلب پس از آسیب، جراحی، سکته مغزی یا حمله قلبی ایجاد می‌شود و درد، با شدت آسیب اولیه تناسبی ندارد. سندرم درد موضعی پیچیده، بیماری غیرمعمول قلمداد می‌شود و علت آن به وضوح شناخته نشده است. در مورد درمان آن نیز باید گفت که زمانی موثرتر است که زود شروع شود. در چنین مواردی، بهبود نسبی و حتی کامل امکان‌پذیر است.

۱۰-سندرم تونل تارسال

سندرم تونل تارسال (TTS) زمانی اتفاق می‌افتد که عصب تیبیا آسیب دیده باشد. عصب تیبیال از تونل تارسال عبور می‌کند. این تونل، گذرگاهی در استخوان‌ها و رباط‌ها در ناحیه مچ پا است. احتمال دارد که علائم این سندرم شامل درد، سوزش یا سوزن سوزن شدن در کف پا و انگشتان باشد. در صورتی که پس از تشخیص بیماری و انجام روند درمان، علائم شما تشدید شد، حتما به پزشک مراجعه کنید.

دلیل این امر آن است که در موارد آسیب شدید، ممکن است درد کف پا تا زانو نیز ادامه یابد که در این حالت کیفیت زندگی بیمار تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. برای بررسی علت درد کف پای چپ در زنان به این مطلب از وبلاگ فست طب مراجعه کنید.

۱۱-کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین

این عارضه به دلیل کمبود ویتامین B-12 و فولات که منجر به کمبود گلبول‌های قرمز سالم خون می‌شود؛ ایجاد می‌گردد. اگر به اندازه کافی غذاهای حاوی ویتامین B-12 و فولات مصرف نکنید، یا اگر بدن شما در جذب یا پردازش این ویتامین‌ها مشکل داشته باشد، این معضل ایجاد می‌شود.

بدون این مواد مغذی، بدن گلبول‌های قرمز خون را تولید می‌کند اما خیلی بزرگ هستند و به درستی کار نمی‌کنند. این شرایط باعث کاهش توانایی آنها در حمل اکسیژن می‌شود. علائم این عارضه می‌تواند شامل خستگی، تنگی نفس، سرگیجه و داغی کف پا باشد. مکمل‌های ویتامینی که به صورت قرص یا تزریقی مصرف شوند، می‌توانند کمبودها را برطرف کنند.

آشنایی با سایر علل داغی کف پا

به جزء عللی که در بالا ذکر شد، دلایل دیگری نیز می‌توانند موجب داغی کف پا شوند که عبارتند از:

• آفتاب سوختگی
• قرار گرفتن در معرض سرما
• قرار گرفتن در معرض مواد سمی یا خطرناک همچون جیوه یا سرب
• آسیب یا ضربه به پا

رابطه و علت داغ شدن کف پا با چربی خون چیست؟

دیابت می‌تواند سطح قند و چربی خون را افزایش دهد. با گذشت زمان، احتمال دارد که این پدیده به اعصاب آسیب برساند و باعث احساس سوزش در پاها و دست‌ها شود. بنابراین، افراد مبتلا به دیابت باید در صورت وجود علائم اولیه مانند سوزن سوزن شدن و بی‌حسی در انگشتان دست و پا به پزشک خود اطلاع دهند.

علت داغی کف پا در شب چیست؟

سندرم سوزش پا در خواب یا سندرم گریسون گوپالان، مجموعه‌ای از علائم است که در آن پاهای شما به طور ناخوشایندی داغ و دردناک می‌شوند. امکان دارد که احساس سوزش در شب شدیدتر شود و در طول روز کمی تسکین پیدا کند. علائم ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشند. داغی و درد شاید به کف پا محدود شوند اما احتمال دارد که مچ و حتی ساق پا را نیز تحت تاثیر قرار دهند.

داغ شدن کف پای چپ نشانه چیست؟

داغی بیش از حد پاشنه و کف پای چپ یا راست به همان سندرم گریسون گوپالان (Grierson Gopalan syndrome) برمی‌گردد و معمولا در طول شب افزایش می‌یابد. این دردها گاهی به کف پا محدود نمی‌شوند و شاید در نواحی بالاتر پا نیز احساس گردند. توجه داشته باشید که این احتمال نیز وجود دارد که داغ شدن کف پای چپ یا راست، دلایل روانشناختی داشته باشد.

علت داغی کف پا در طب سنتی چیست؟

علل داغی کف پا در طب سنتی عبارتند از:

• چربی خون و بالا بودن قندخون
• ابتلا به دیابت
• کم کاری تیروئید
• بارداری یا یائسگی
• کمبود ویتامین ب
• اختلال در عملکرد کبد و سوختن اخلاط در کبد
• نارسایی کلیوی
• عفونت قارچی
• برخی عوامل در سبک زندگی

درمان داغی کف پا با روش‌های مختلف

مهم‌ترین درمان برای سوزش و داغی کف پا و سایر نواحی این اندام که به دلیل نوروپاتی ایجاد می‌شود، جلوگیری از هرگونه آسیب عصبی مداوم است. در برخی موارد، درمان بیماری زمینه‌ای، دیابت و علائم آن را بهبود می بخشد. در شرایط دیگر مانند نوروپاتی حسی فیبر کوچک (SFSN) که هیچ علتی را نمی‌توان برای آن شناسایی کرد، پزشک روی درمان علائم فرد تمرکز می‌کند. برای افراد مبتلا به نوروپاتی دیابتی، درمان به معنای حفظ سطح قند خون در محدوده طبیعی است.

این روش درمان معمولا به تغییرات رژیم غذایی، داروهای خوراکی و اغلب تزریق انسولین نیاز دارد. برای افراد مبتلا به سایر اشکال نوروپاتی که باعث سوزش و داغی کف پا و سایر نواحی این اندام می‌شوند، جلوگیری از آسیب بیشتر عصبی هم مهم است.

درمان‌های داغی کف پا به علل دیگر

• کمبود ویتامین: مصرف اضافی ویتامین B12 به صورت خوراکی یا تزریقی می‌تواند جایگزین سطوح پایین این ماده مغذی شود.
• اعتیاد به الکل: قطع نوشیدن الکل، از آسیب مداوم عصبی جلوگیری می‌کند و به اعصاب فرصت بهبود می‌دهد.
• بیماری مزمن کلیوی: دیالیز شاید برای از بین بردن سموم ایجادکننده نوروپاتی و علائم سوزش و داغی کف پا و سایر نواحی این اندام ضروری باشد.
• کم کاری تیروئید: مصرف هورمون تیروئید خوراکی، میزان علائم کم کاری تیروئید را پایین می‌آورد و معمولا دیابت و سوزش و داغی کف پا را رفع یا کم می‌کند.
• سندرم گیلن باره یا GBS و بیماری پلی‌رادیکولونوروپاتی دمیلینه کننده التهابی مزمن (CIDP): درمان‌های این دو عارضه بسیار تخصصی هستند و شامل تبادل پلاسما (پلاسمافرزیس) یا درمان با روش ایمونوگلوبین یا IVIG می‌شوند.

درمان داغی کف پا با دارو

به طور کلی، درمان‌ سوزش و داغی کف پا شامل درمان درد و احساسات غیرطبیعی ایجاد شده توسط نوروپاتی است. برخی از داروهای رایج برای سوزش و داغی کف پا عبارتند از:

• آمی تریپتیلین
• کاربامازپین
• دزیپرامین
• دولوکستین
• گاباپنتین
• پره گابالین
• توپیرامات
• ونلافاکسین

سایر داروهای ضد درد احتمالا برای کاهش ناراحتی شدیدی که برخی افراد از سوزش و داغی کف پا و سایر نواحی این اندام تجربه می‌کنند، ضروری باشند. داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و استامینوفن؛ درد را در بسیاری از افراد مبتلا به داغی کف پا کنترل می‌کنند. داروهای مسکن تجویزی مانند ترامادول یا مسکن‌هایی دارای مواد افیونی با دوز کم شاید برای کاهش درد شدید ضروری باشند.

برای داغی کف پا ناشی از سندرم پای ورزشکار، داروهای ضدقارچ می‌توانند عفونت قارچی را درمان کرده و علائم سوزش پا را تسکین دهند. ابتدا باید از داروهای بدون نسخه مانند میکونازول یا تربینافین استفاده شود. داروهای ضدقارچی تجویزی مانند فلوکونازول، ایتراکونازول و نفتیفین نیز در دسترس هستند.

درمان خانگی و فوری داغی کف پا

• آب سرد: اگر پاهای شما احساس گرما و سوزش می‌کنند، قرار دادن آن‌ها در آب سرد برای چند دقیقه می‌تواند به کاهش این حس کمک کند.
• هیدراته بمانید: برای اطمینان از هیدراتاسیون مناسب، آب زیادی بنوشید که می‌تواند به کاهش احساس سوزش در کف پاها کمک کند.
• ماساژ پا: ماساژ پا گاهی اوقات می‌تواند احساس سوزش کف پا را تسکین دهد. کف پا را می‌توان به صورت خشک یا همراه با روغن، ماساژ داد.
• بالا نگه داشتن پاها: هنگام نشستن یا دراز کشیدن، برای کاهش تورم و بهبود گردش خون، پاهای خود را بالا ببرید.
• لیدوکائین و کپسایسین: لیدوکائین و کپسایسین، بی‌حس‌کننده‌های موضعی هستند.
• داروها: داروهای مسکن‌ بدون نسخه مانند استامینوفن، آسپرین و ایبوپروفن می‌توانند به تسکین داغی خفیف تا متوسط کف ​​پا کمک کنند.
• پروتکل I.C.E: این پروتکل مخفف Rest (استراحت)، Ice (کمپرس یخ)، Compression (بستن مچ‌بندی که کف پا را بپوشاند و به آن فشار اعمال کند) و Elevation (بالا نگه داشتن پا) است.
• کفش راحت: برای به حداقل رساندن فشار و اصطکاک روی پاهای‌تان، کفش‌های راحت با پشتیبانی مناسب از قوس کف پا و پاشنه آن بپوشید.

استفاده از طب سنتی در درمان داغی کف پا

• جینکو: این گیاه بومی آسیای شرقی با خواص ضدالتهابی، آنتی‌اکسیدانی و مسدودکننده آنزیم خود، شاید سوزش کف پا ناشی از آسیب عصبی را کاهش دهد.
• خمیر زردچوبه: با مخلوط کردن پودر زردچوبه با آب، خمیر درست کنید و به کف پاهای‌تان بمالید. زردچوبه دارای خواص ضدالتهابی است که شاید به کاهش داغی کف پا کمک کند.
• سرکه سیب: گفته می‌شود که افزودن سرکه سیب به آب گرم و قرار دادن پاها در آن باعث تسکین سوزش پا می‌شود، هرچند هنوز شواهد علمی کافی برای اثبات آن وجود ندارد.
• نمک اپسوم: نمک اپسوم، منبع طبیعی سولفات منیزیم است. این ماده معمولاً توسط افراد هنگام شستن پا برای کاهش داغی کف پا استفاده می‌شود.
• روغن ماهی: روغن ماهی دارای خواص ضدالتهابی است که برای کاهش درد و سوزش مفید است.
• زنجبیل: عصاره زنجبیل در آب و روغن قابل حل شدن است و وقتی روی پوست مالیده شود، به راحتی جذب می‌گردد. زنجبیل دارای خواص ضدالتهابی است.
• قرار دادن در آب و سرکه: نصف فنجان سرکه را به یک لگن آب گرم اضافه کنید و پاهای خود را حدود ۱۵ دقیقه در آن قرار دهید. سرکه می‌تواند به تعادل pH پوست شما کمک کند.

درمان داغی کف پا در شب

داغی کف پا در شب اغلب به دلیل سندرم سوزش پا در خواب یا گریسون گوپالان است. برای درمان و کاهش سوزش و داغی کف پا در شب و هنگام خواب، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• پاهای خود را حداقل ۱۵ دقیقه در آب خنک خیس کنید. این کار شاید تسکین موقتی ایجاد کند.
• از قرار دادن پا در معرض گرما خودداری کنید.
• بخوابید و پاهای خود را بالا بیاورید.
• از داروهای مسکن بدون نسخه استفاده کنید.
• از کرم‌ها و پمادهای موضعی استفاده کنید.

سوالات متداول در ارتباط با داغی کف پا

۱-رابطه کبد و داغی کف پا چیست؟

خارش و داغی کف پا می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های کبدی، به‌ویژه بیماری‌های کبدی کلستاتیک مانند سیروز صفراوی باشد.

۲-علت داغ شدن کف پا و سوزن‌سوزن شدن چیست؟

در حالی که خستگی یا عفونت پوستی می‌تواند باعث سوزش یا سوزن‌سوزن موقت یا التهاب پا شود، سوزش پا اغلب نشانه آسیب عصبی است. آسیب عصبی دلایل مختلفی دارد از جمله دیابت، مصرف زیاد الکل، قرار گرفتن در معرض سموم خاص، کمبود ویتامین ب یا عفونت اچ آی وی.

۳-برای داغی کف پا چی خوبه؟

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، کتوپروفن یا ناپروکسن احتمالا به طور موقت درد را کاهش دهند. همچنین می‌توانید از کرم‌ها و پمادهای موضعی استفاده کنید. امکان دارد که کرم‌ها و پمادهای بدون نسخه حاوی کپسایسین، درد را تسکین دهند. می‌توانید از کرم‌ها، لوسیون‌ها، اسپری‌ها یا پودرهای ضدقارچ موضعی برای درمان سندرم پای ورزشکار استفاده کنید.