پیروکسیکام (Piroxicam) یکی از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) است که برای کاهش درد، التهاب و تب در شرایطی مانند آرتروز، روماتیسم، کمردرد، درد دندان و دردهای عضلانی استفاده میشود. این دارو با مهار تولید مواد شیمیایی التهابزا در بدن، باعث کاهش ورم و تسکین درد میشود. پیروکسیکام در اشکال مختلف از جمله قرص، آمپول، شیاف، پماد و ژل موضعی در دسترس است و هر شکل کاربرد خاص خود را دارد. به دلیل اثر نسبتاً طولانی، معمولاً روزی یک بار مصرف میشود اما باید زیر نظر پزشک تجویز شود تا خطر عوارض گوارشی و کلیوی کاهش یابد.
در ادامه این مقاله با، انواع دارویی پیروکسیکام و نحوه عملکرد هرکدام، کاربردهای پیروکسیکام در درمان دردهای مختلف مانند زانو، کمر و دندان، عوارض جانبی و موارد احتیاط، و همچنین تداخلات دارویی آشنا میشوید، تا آگاهانهتر درباره انتخاب این دارو تصمیم بگیرید.
اشکال دارویی پیروکسیکام و نحوه عملکرد آن
پیروکسیکام در اشکال مختلف دارویی تولید میشود تا پزشک بتواند بسته به نوع درد، شدت علائم و شرایط جسمی بیمار، مناسبترین شکل را انتخاب کند. هر فرم دارویی مانند قرص، آمپول، پماد، ژل یا شیاف ویژگی، جذب و کاربرد متفاوتی دارد. در ادامه، هر یک را بهصورت جداگانه بررسی میکنیم تا بدانید کدام نوع برای شما مناسبتر است.
۱. قرص پیروکسیکام ۱۰ و ۲۰ برای چیست؟
شکل خوراکی این دارو برای درمان درد و التهاب ناشی از آرتروز، کمردرد، سیاتیک (بهترین دارو برای گرفتگی رگ سیاتیک)، درد عضلانی و روماتیسم مفصلی استفاده میشود. اثر قرص معمولاً ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پس از مصرف شروع شده و تا ۲۴ ساعت ادامه دارد، بنابراین اغلب روزی یکبار کافی است. برای آشنایی با راهکارهای پیشگیری از آرتروز زانو این مقاله را مطالعه کنید.
قرص پیروکسیکام رایجترین شکل مصرف این دارو است و بیشتر برای درمان بلندمدت دردهای مزمن استفاده میشود. پزشک معمولاً با دوز ۱۰ تا ۲۰ میلیگرم در روز درمان را آغاز میکند. برای پیشگیری از تحریک معده، بهتر است قرص همراه با غذا یا یک لیوان آب کامل مصرف شود.
نکات مهم:
- از خرد کردن یا جویدن قرص خودداری کنید.
- در صورت بروز دلدرد، تهوع یا سوزش معده، مصرف دارو را قطع نکنید و با پزشک مشورت کنید.
- مصرف طولانیمدت بدون تجویز پزشک خطر زخم یا خونریزی معده را افزایش میدهد.
۲. آمپول پیروکسیکام برای چیست؟
فرم تزریقی این دارو برای تسکین سریع دردهای شدید مانند درد بعد از عمل، سیاتیک، یا درد دندان بهکار میرود. این آمپول باید فقط بهصورت عضلانی در ناحیه باسن و توسط فرد آموزشدیده تزریق شود. تزریق خانگی بدون تجربه توصیه نمیشود.
آمپول پیروکسیکام بهدلیل جذب سریعتر، در شرایطی تجویز میشود که بیمار به تسکین فوری درد نیاز دارد. هر آمپول حاوی ۲۰ میلیگرم دارو است و اثر آن معمولاً چند ساعت پس از تزریق آغاز میشود. (بهترین آمپول برای کمر درد چیست؟)
هشدار مهم:
- تزریق داخلوریدی (IV) یا زیرجلدی (SC) این دارو خطرناک است.
- نباید بیش از چند روز متوالی از آمپول پیروکسیکام استفاده شود.
- پس از کنترل درد حاد، پزشک معمولاً مصرف قرص را جایگزین تزریق میکند.
کاربردهای متداول:
- دردهای عضلانی یا اسکلتی حاد
- درد پس از جراحی یا دندانپزشکی
- حملات ناگهانی روماتیسم یا آرتروز (ایا روماتیسم ستون فقرات خطرناک است؟)
۳. ژل و پماد پیروکسیکام برای چیست؟
پماد پیروکسیکام برای تسکین دردهای موضعی مانند زانو درد، آرتروز، کشیدگی عضلات یا التهاب تاندونها (تاندونیت زانو) استفاده میشود. این دارو با جذب از سطح پوست، درد و التهاب را در همان ناحیه کاهش میدهد و عوارض سیستمیک کمی دارد.
ژل موضعی پیروکسیکام (معمولاً با غلظت ۰٫۵٪) برای بیمارانی مناسب است که نمیخواهند داروی خوراکی مصرف کنند یا فقط در ناحیهای خاص دچار درد هستند. دارو از طریق پوست جذب میشود و روی ناحیهٔ درد، التهاب و ورم را کاهش میدهد.
نحوه مصرف صحیح:
- روزی ۲ تا ۳ بار، مقدار کمی از ژل روی ناحیهٔ درد بمالید و ماساژ دهید تا جذب شود.
- پس از مصرف، دستها را بشویید.
- از تماس دارو با چشم، دهان یا زخم باز جلوگیری کنید.
هشدار: از استفاده همزمان پماد یا ژل پیروکسیکام با سایر داروهای موضعی ضد درد خودداری کنید مگر با تجویز پزشک.
۴. شیاف پیروکسیکام چه کاربردی دارد؟
این فرم دارویی برای بیمارانی تجویز میشود که قادر به بلع قرص نیستند یا به اثر سریعتری نیاز دارند. این دارو معمولاً برای کاهش درد و التهاب مفاصل، عضلات و قاعدگی کاربرد دارد.
شیاف پیروکسیکام برای بیمارانی که تهوع، مشکلات معده یا محدودیت مصرف خوراکی دارند، گزینهی مناسبی است.
نکات مصرف:
- شیاف باید پس از اجابت مزاج و در حالت درازکش استفاده شود.
- معمولاً روزی یکبار تجویز میشود.
- پس از مصرف تا چند دقیقه در همان حالت بمانید تا جذب کامل شود.
موارد مصرف پیروکسیکام
Piroxicam یکی از داروهای پرکاربرد ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) است که برای تسکین درد، التهاب و سفتی مفاصل استفاده میشود. این دارو با مهار آنزیمهای التهابزا، به کاهش دردهای ناشی از بیماریهای عضلانی، مفصلی و حتی برخی التهابهای موضعی کمک میکند. در ادامه، کاربردهای اصلی پیروکسیکام در شرایط مختلف را بررسی میکنیم.
پیروکسیکام برای زانو درد و آرتروز
این دارو در درمان زانو درد ناشی از آرتروز و التهاب مفصل مؤثر است. پیروکسیکام با کاهش تورم، التهاب و درد، حرکت مفصل را بهبود میدهد و خشکی صبحگاهی را کمتر میکند. (درمان قطعی آرتروز زانو)
در بیماران مبتلا به آرتروز زانو، التهاب مزمن باعث درد و محدودیت حرکتی میشود. مصرف منظم قرص یا پماد پیروکسیکام بهکاهش علائم کمک میکند و معمولاً پس از چند روز اثر ضدالتهابی قابلتوجهی دارد.
- بهترین شکل مصرف: قرص ۲۰ میلیگرم روزی یکبار یا ژل موضعی روی مفصل زانو
- نکته: برای پیشگیری از آسیب به معده، مصرف همزمان با غذا یا پس از وعده غذایی توصیه میشود.
پیروکسیکام برای کمردرد و سیاتیک
فرم خوراکی یا تزریقی این دارو معمولاً برای درمان کمردرد و درد سیاتیک ناشی از التهاب یا فشار بر عصب تجویز میشود. این دارو درد را کاهش داده و باعث تسکین اسپاسمهای عضلانی میشود. (درد سیاتیک چند روز طول میکشد؟)
پیروکسیکام با مهار ترشح مواد التهابزا در اطراف ریشه عصب سیاتیک، به کاهش درد تیرکشنده از کمر تا پا کمک میکند.
- نوع مصرف پیشنهادی: آمپول پیروکسیکام تزریق عضلانی (در موارد درد حاد)، قرص روزانه با دوز پایین (برای درد مزمن)
- هشدار: مصرف طولانیمدت بدون نظارت پزشک ممکن است باعث مشکلات کلیوی یا گوارشی شود.
پیروکسیکام برای درد دندان
آمپول پیروکسیکام گاهی برای کاهش درد دندان، بهویژه بعد از جراحی یا کشیدن دندان استفاده میشود، اما نباید جایگزین درمان دندانپزشکی شود.
این دارو میتواند التهاب بافت اطراف دندان را کاهش دهد و بهصورت موقتی درد را کنترل کند. اما علت اصلی درد (مثل عفونت یا پوسیدگی) باید درمان شود.
- نکات مهم: برای درد دندان از ژل یا قرص پیروکسیکام استفاده نکنید مگر با تجویز پزشک. استفاده خودسرانه یا تزریق در منزل ممکن است عوارض جدی به همراه داشته باشد.
پیروکسیکام برای سرماخوردگی و تب
این دارو خاصیت ضد تب دارد اما برای درمان سرماخوردگی یا علائم ویروسی توصیه نمیشود. این دارو فقط در صورت التهاب یا درد شدید تجویز میشود.
در مواردی که سرماخوردگی با درد عضلانی یا تب بالا همراه باشد، پزشک ممکن است پیروکسیکام را برای کنترل موقت علائم تجویز کند.
اما توجه داشته باشید:
- پیروکسیکام ویروس را درمان نمیکند.
- استفادهٔ خودسرانه در سرماخوردگی معمولی میتواند باعث آسیب معده یا کلیه شود.
- برای کاهش تب یا بدندرد، استامینوفن یا ایبوپروفن انتخاب مناسبتری هستند.
مطالعه بیشتر: علت کمردرد بعد از سرفه و عطسه چیست؟
پیروکسیکام برای درد قاعدگی (دیسمنوره)
مصرف این دارو برای کاهش دردهای قاعدگی مؤثر است، زیرا از تولید پروستاگلاندینهایی که موجب انقباض رحم و درد میشوند، جلوگیری میکند.
در برخی زنان که درد قاعدگی شدید دارند، پزشک ممکن است مصرف قرص پیروکسیکام را از یک روز قبل از شروع قاعدگی تجویز کند.
نکات مصرف:
- معمولاً روزی یک قرص ۱۰ یا ۲۰ میلیگرم کافی است.
- در صورت سابقه زخم معده یا مشکلات کلیوی، باید با احتیاط مصرف شود.
پیروکسیکام برای روماتیسم مفصلی
پیروکسیکام یکی از داروهای اصلی در کنترل التهاب و درد ناشی از روماتیسم مفصلی است. مصرف منظم آن به کاهش تورم و جلوگیری از پیشرفت تخریب مفصل کمک میکند.
در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید، پیروکسیکام باعث بهبود کیفیت زندگی و افزایش تحرک میشود. این دارو معمولاً در کنار داروهای پایه روماتیسم (DMARDs) تجویز میشود تا اثر ضدالتهابی سریعتری داشته باشد.
مطالعه بیشتر: چه غذاهایی برای روماتیسم خوب است؟
آیا استفاده از پماد پیروکسیکام برای جوش صورت توصیه میشود؟
پماد پیروکسیکام برای درمان جوش صورت توصیه نمیشود. اگرچه خاصیت ضدالتهابی دارد، اما برای پوست حساس صورت فرموله نشده و ممکن است باعث خشکی یا تحریک پوستی شود.
برخی کاربران از پماد پیروکسیکام برای کاهش التهاب جوش استفاده میکنند، اما این کار اشتباه است. ترکیبات دارو برای نفوذ در پوست صورت مناسب نیست و میتواند باعث قرمزی، پوستهریزی یا تشدید آکنه شود.
- هشدار: استفاده از این دارو روی پوست صورت یا جوشها بدون مشورت پزشک ممنوع است. برای درمان جوش، از کرمهای مخصوص آکنه مانند بنزوئیل پراکسید یا آداپالن استفاده کنید.
عوارض جانبی پیروکسیکام و موارد احتیاط مصرف
این دارو، مانند سایر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID)، در کنار اثرات درمانی ممکن است باعث عوارض جانبی شود. شناخت این عوارض برای مصرف ایمن دارو بسیار مهم است تا از خطرات احتمالی جلوگیری شود. در ادامه، عوارض شایع، موارد خطرناک و توصیههای ایمنی مرتبط با این دارو را بررسی میکنیم.
عوارض شایع عبارتند از:
- تهوع یا استفراغ
- سوزش یا درد معده
- سردرد یا احساس سبکی سر
- اسهال یا یبوست خفیف
- خوابآلودگی یا خستگی
عوارض جدی (در مصرف طولانیمدت یا دوز بالا):
- خونریزی یا زخم معده (درد شکم، مدفوع تیره، استفراغ خونی)
- آسیب کلیوی یا احتباس مایعات (ورم پا، کاهش ادرار)
- افزایش فشار خون یا نارسایی قلبی
- واکنشهای آلرژیک شدید (خارش، تورم، تنگی نفس)
اقدام فوری: در صورت مشاهده علائم هشدار مانند درد شکم شدید، استفراغ خونی، ورم صورت یا تنگی نفس، مصرف دارو را فوراً قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید.
مطالعه بیشتر: درمان خانگی آرتروز زانو با چند روش ساده
موارد منع مصرف پیروکسیکام
مصرف این دارو در برخی شرایط میتواند خطرناک باشد و باید از مصرف آن خودداری کرد.
موارد منع مصرف:
- زخم یا خونریزی گوارشی فعال
- بیماری کلیوی یا کبدی شدید
- سابقه آلرژی به آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن
- بارداری در سهماهه سوم
- نارسایی قلبی یا فشار خون کنترلنشده
در صورت ابتلا به هر یک از این شرایط، مصرف پیروکسیکام باید فقط با نظر پزشک انجام شود.
آیا مصرف پیروکسیکام در بارداری و شیردهی ایمن است؟
مصرف این دارو در سهماهه سوم بارداری ممنوع است، زیرا میتواند باعث بستهشدن زودرس مجرای شریانی جنین و اختلال در عملکرد قلب نوزاد شود. در دوران شیردهی نیز مصرف این دارو تنها با نظر پزشک و در شرایط خاص مجاز است، زیرا مقدار کمی از دارو وارد شیر مادر میشود.
جایگزین ایمنتر برای کنترل درد یا تب در بارداری و شیردهی، معمولاً استامینوفن است، مگر در شرایط خاص که پزشک تصمیم دیگری بگیرد.
تداخل دارویی پیروکسیکام
پیروکسیکام، بهعنوان یک NSAID، روی سیستمهای مختلف بدن اثر میگذارد و در نتیجه میتواند با داروهای دیگر تداخل ایجاد کند. این تداخلات ممکن است خطر عوارض جانبی را افزایش دهند یا اثربخشی داروهای دیگر را کاهش دهند. پزشک یا داروساز باید قبل از شروع درمان لیست داروهای مصرفی بیمار را بررسی کند. در ادامه با مهمترین تداخلات دارویی پیروکسیکام آشنا میشویم:
| گروه دارویی | مثالها | خطر یا اثر احتمالی |
|---|---|---|
| ضدانعقادها | وارفارین، آسپیرین | افزایش خطر خونریزی و کبودی |
| داروهای فشار خون | ACEi، ARB، دیورتیکها | کاهش اثر کنترل فشار خون و خطر اختلال عملکرد کلیه |
| لیتیوم و متوتروکسات | — | افزایش سمیت این داروها و احتمال آسیب کلیوی |
| سایر NSAIDها | ایبوپروفن، ناپروکسن | افزایش خطر عوارض گوارشی و کلیوی |
| کورتیکواستروئیدها | پردنیزولون، متیلپردنیزولون | افزایش خطر خونریزی معده و زخم گوارشی |
| داروهای ضدافسردگی (SSRI) | فلوکستین، سرترالین | افزایش خطر خونریزی معده |
پیروکسیکام بهتر است یا دیکلوفناک؟
پیروکسیکام و دیکلوفناک هر دو داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) هستند، اما تفاوتهایی در زمان اثرگذاری دارو، دفعات مصرف و ریسک گوارشی دارند. دیکلوفناک سریعتر اثر میکند و مناسب دردهای کوتاهمدت است، در حالی که پیروکسیکام ماندگاری طولانی دارد و برای درمان دردهای مزمن مفید است. در جدول زیر تفاوت پیروکسیکام و دیکلوفناک را بررسی کردهایم:
| ویژگی | پیروکسیکام | دیکلوفناک |
|---|---|---|
| مدت ماندگاری اثر دارو | طولانی (تا ۵۰ ساعت) | کوتاهتر (۱.۵–۲ ساعت) |
| دفعات مصرف | ۱ بار در روز | ۲–۳ بار در روز |
| شروع اثر | آهستهتر | سریعتر |
| عوارض گوارشی | کمی بیشتر در مصرف طولانی | کمتر در مصرف کوتاهمدت |
| اشکال دارویی | قرص، آمپول، ژل، شیاف | قرص، آمپول، پماد، ژل |
| موارد مصرف اصلی هر شکل | قرص: درد مزمن مفاصل، آرتروز، کمردرد آمپول: درد حاد، پس از عمل یا دندانپزشکی ژل/پماد: درد موضعی عضلات و زانو شیاف: بیمارانی که نمیتوانند قرص بخورند |
قرص: درد متوسط تا شدید، التهاب مفاصل آمپول: درد حاد بعد از جراحی پماد/ژل: درد موضعی عضلات و مفاصل |
برای آشنایی با موارد مصرف پماد دیکلوفناک این مقاله را مطالعه کنید.
جایگزین پیروکسیکام: چه گزینههایی وجود دارد؟
اگر پیروکسیکام برای شما مناسب نباشد یا عوارض جانبی ایجاد کند، پزشک میتواند داروهای دیگری را بهعنوان جایگزین پیشنهاد دهد. این جایگزینها شامل داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک و در موارد درد خفیفتر استامینوفن هستند. انتخاب دارو به نوع درد، شدت آن و وضعیت سلامت فرد بستگی دارد.
پیروکسیکام یک NSAID با اثر طولانی است، اما در برخی افراد ممکن است به دلیل مشکلات گوارشی، کلیوی یا حساسیتهای دارویی، مصرف آن محدود شود. در چنین شرایطی پزشک ممکن است از داروهای زیر استفاده کند:
- ایبوپروفن: برای دردهای خفیف تا متوسط و التهاب عمومی مناسب است؛ اثر سریع دارد و معمولاً چند بار در روز مصرف میشود.
- ناپروکسن: اثر طولانیتر نسبت به ایبوپروفن دارد و برای دردهای مزمن و التهاب مفاصل کاربردی است. (مزایای قرص ناپروکسن برای کمر درد)
- دیکلوفناک: برای دردهای شدید یا حملات حاد التهاب مناسب است و اثر سریعتری نسبت به پیروکسیکام دارد.
- استامینوفن: استامینوفن یک داروی ضد درد و تب که برای دردهای خفیف و افراد با محدودیت مصرف NSAIDها مناسب است، اما اثر ضدالتهابی ندارد.
نکته: جایگزین کردن خودسرانه پیروکسیکام با داروی دیگر توصیه نمیشود و باید همیشه با نظر پزشک انجام شود تا اثر درمانی و ایمنی حفظ شود.
نتیجهگیری
پیروکسیکام یک داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) با اثر طولانی و کاربرد وسیع در کاهش درد، التهاب و تب است. این دارو در اشکال مختلف شامل قرص، آمپول، شیاف، پماد و ژل عرضه میشود که هر کدام بسته به نوع درد، شدت علائم و شرایط بیمار کاربرد ویژهای دارند. پیروکسیکام در درمان دردهای مفصلی و عضلانی، آرتروز، کمردرد، درد دندان و حتی دردهای قاعدگی مؤثر است، اما مصرف آن نیازمند رعایت دوز و نکات ایمنی است تا عوارض گوارشی، کلیوی و قلبی کاهش یابد.
همچنین، توجه به تداخلات دارویی و محدودیت مصرف در بارداری و شیردهی اهمیت بالایی دارد. در نهایت، در صورت بروز عوارض یا منع مصرف، جایگزینهای مناسب مانند ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک و استامینوفن تحت نظر پزشک میتوانند گزینههای مطمئن و مؤثری باشند.
علاوه بر درمان دارویی، برای افرادی که دچار زانودرد و کمردرد مزمن هستند، استفاده از محصولات ارتوپدی پیشرفته میتواند نقش حمایتی و تسکینی مهمی داشته باشد. این محصولات، با تثبیت مکانیکی مفاصل و افزایش گردش خون در بافتهای آسیبدیده، فشار و تنش روی عضلات و رباطها را کاهش میدهند و باعث بهبود عملکرد و حرکت طبیعی مفاصل میشوند.
از جمله پیشرفتهترین ابزارهای حمایتی خانگی میتوان به زانوبند زاپیامکس و کمربند پلاتینر اشاره کرد که با بهرهگیری از فناوریهایی مشابه دستگاههای حرفهای فیزیوتراپی از جمله اولتراسوند، مادون قرمز و پالس الکتریکی کنترلشده، فرآیند بازسازی بافتها را تسریع کرده و التهاب و درد را کاهش میدهند. برای آشنایی با مشخصات کامل پلاتینر و زانوبند زاپیامکس میتوانید صفحات این محصولات در سایت فستطب را بررسی کنید.
سؤالات متداول
۱. پیروکسیکام چه نوع دارویی است؟
پیروکسیکام یک داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) است که برای کاهش درد، التهاب و تب ناشی از بیماریهای مفصلی، عضلانی و دندانی استفاده میشود. این دارو با مهار تولید مواد التهابزا در بدن باعث کاهش ورم و تسکین درد میشود.
۲. آیا پیروکسیکام حساسیت زاست؟
بله، پیروکسیکام میتواند در برخی افراد باعث واکنشهای آلرژیک شود که شامل خارش، تورم، قرمزی پوست یا تنگی نفس میشود. در صورت بروز هرگونه علامت حساسیت، مصرف دارو باید فوراً متوقف و به پزشک مراجعه شود.
۳. تفاوت پماد پیروکسیکام و دیکلوفناک چیست؟
هر دو پماد پیروکسیکام و دیکلوفناک ضدالتهاب موضعی هستند، اما پیروکسیکام اثر طولانیتر و میزان نفوذ عمیقتری دارد، در حالی که دیکلوفناک اثر سریعتری دارد و بیشتر برای دردهای کوتاهمدت و موضعی استفاده میشود.
۴. چسب درد پیروکسیکام چیست و برای چه استفاده میشود؟
چسب درد پیروکسیکام یک فرم موضعی دارو است که روی پوست ناحیه دردناک میچسبد و با آزادسازی تدریجی ماده ضدالتهاب، درد و التهاب عضلانی یا مفصلی را کاهش میدهد.
۵. آیا قرص پیروکسیکام چاقکننده است؟
خیر، قرص پیروکسیکام به طور مستقیم باعث افزایش وزن نمیشود، اما مصرف طولانیمدت یا عوارض جانبی مانند احتباس مایعات ممکن است کمی باعث افزایش وزن شود.








