تمامی روش‌های درمانی دارای عوارض جانبی ناخواسته هستند که در برخی موارد بیماران را درگیر مشکلات جدید می‌کند. یکی از عوارضی که بیماران بعد از عمل دیسک کمر با آن مواجه می‌شوند، چسبندگی ستون فقرات است. شناسایی این عارضه و راه‌های درمان خانگی آن به شما کمک می‌کند که سریع‌تر از دوره نقاهت پس از عمل عبور کنید و سلامت خود را به دست بیاورید. برای اینکه بیشتر با علائم چسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر آشنا شوید، با این مقاله از سایت فست طب همراه باشید.

یکی از شایع‌ترین دلایلی که منجر به بروز کمردرد می‌شود، بیرون‌زدگی یا شکستگی دیسک‌های ستون فقرات است. با اینکه بالا رفتن سن از مهم‌ترین عوامل ابتلا به دیسک کمر به‌شمار می‌رود. اما این بیماری در افرادی با سن پایین نیز دیده می‌شود و اضافه‌وزن، بلند کردن اجسام سنگین و انجام ورزش‌های ضربه‌ای به‌عنوان عوامل بروز آن شناخته می‌شوند. یکی از بهترین روش‌های درمان بیرون‌زدگی دیسک‌های بین مهره‌های ستون فقرات، جراحی خواهد بود که به‌عنوان روش قطعی درمان شناخته می‌شود. اما بیماران نگران عوارض ناخواسته‌ای مانند چسبندگی ستون فقرات بعد از جراحی هستند.

علت و علائم چسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر

در جراحی‌های باز ستون فقرات، بدن برای ترمیم محل آسیب شروع به تولید بافتی فیبری می‌کند تا محل جراحی را پوشش دهد. بافت اسکار یا فیبروز اپیدورال مجموعه‌ای از بافت‌های فیبری هستند که با قرارگیری کنار یکدیگر، زخم را می‌بندند. تولید Epidural Fibrosis روش طبیعی بدن برای بهبود زخم‌های ناشی از جراحی است که در بیشتر مواقع بدون هیچ نشانه یا علامتی خواهد بود و مشکلی ایجاد نمی‌کند.

گاهی اتفاق می‌افتد که زمان تشکیل فیبروز اپیدورال، رشته‌های عصبی نخاع در بافت فیبری گیر می‌افتند و به آن می‌چسبند. این اختلال که چسبندگی نخاع بعد از عمل باز نام دارد، به اعصاب نخاع فشار می‌آورد که منجر به دردهای پس از جراحی می‌شود و فرد باید برای رهایی از این مشکل به پزشک متخصص مراجعه کند. این یک نمونه از عوارض بعد از عمل دیسک کمر است.

اگر اسکار اپیدورال عصب‌های نخاع را تحت‌فشار زیادی به دام انداخته باشد، برای جلوگیری از پارگی غشای اطراف ستون فقرات، نیاز به جراحی مجدد وجود دارد. البته همیشه بروز دردهای شدید در ناحیه کمر و اطراف آن از علائم چسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر نخواهد بود و در برخی مواقع علائم زیر نشانه‌هایی برای ایجاد چسبندگی ستون فقرات هستند.

• انسداد روده و ناتوانی برای دفع گاز
• درد و مشکلات اجابت مزاج
• اختلال در عملکرد مثانه
• مشکلات گوارشی مانند یبوست یا اسهال طولانی‌مدت
• احساس درد هنگام انجام برخی حرکات خاص مانند نشستن یا دراز کشیدن

در اغلب موارد با رعایت مراقبت های بعد از عمل دیسک کمر می‌توان از بروز چسبندگی جلوگیری کرد. اما گاهی این عارضه بعد از عمل با توجه به شدت آسیب و میزان جراحت ایجاد می‌شود.

زمان تشکیل بافت فیبری؛ آیا می‌توانیم از تشکیل فیبروز اپیدورال جلوگیری کنیم؟

برخی تکنیک‌های جراحی هستند که با ساکشن و کاهش خون موجود در بافت‌ها پس از جراحی، احتمال ایجاد بافت اسکار و علائم چسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر را کاهش می‌دهد. ولی این روشی قطعی برای جلوگیری نیست. بهتر است فرض را بر این بگذارید که درهرصورت فیبروز اپیدورال در ناحیه جراحی تشکیل می‌شود و به دنبال راه‌هایی باشید که این بافت فیبری اعصاب نخاعی شما را به دام نیندازند و مشکل‌آفرین نشوند.

به‌طورمعمول ۶ هفته بعد از جراحی تشکیل بافت فیبری در ناحیه زخم شروع می‌شود و تا ۶ ماه پس از جراحی ادامه دارد. درنتیجه اگر دردهای شما ۶ هفته بعد از عمل دیسک کمر شروع می‌شوند و با گذشت سه ماه از عمل همچنان ادامه دارند و به شدت آن‌ها افزوده می‌شود، یکی از علائم چسبندگی بعد از عمل دیسک کمر است و باید برای پیگیری بیشتر به متخصص مراجعه کنید. می‌توان در جواب سوال آیا عمل پارگی دیسک کمر خطرناک است گفت که در صورت بروز عوارض و عدم مراقبت مناسب بله خطرناک است.

برای برخی افراد بافت اسکار از رشته‌های شل و نازک فیبری تشکیل شده‌است که با ورزش و رعایت برخی نکات هنگام فعالیت‌های روزمره درمان می‌شود. برای افرادی که بافت اسکار از مواد فیبری متراکم تشکیل شده‌است و رشد آن با گذشت ۶ ماه بعد از عمل همچنان ادامه دارد، پزشک برای برداشتن بافت اسکار از جراحی استفاده می‌کند. تشخیص نوع اسکار اپیدورال با کمک تصویربرداری اشعه ایکس یا ام آر آی (MRI) امکان‌پذیر می‌شود.

جلوگیری از بروز علائم چسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر

اگر در مراحل اولیه بروز درد کمر بعد از جراحی دیسک به پزشک مراجعه و دلیل اصلی بروز درد را شناسایی کنید، راه‌های ساده‌ای برای درمان وجود دارند. زمانی‌که بافت فیبری اسکار شکل می‌گیرد، انجام حرکات و تمرینات ورزشی به شما کمک می‌کنند که با ایجاد کشش لازم در ستون فقرات، مانع از به دام افتادن اعصاب نخاع بشوید و از مشکلات بعدی جلوگیری کنید.

از دیگر روش‌هایی که مانع از بروز چسبندگی کانال نخاعی بعد از جراحی می‌شوند. تزریق ژل بین بافت عصبی و ناحیه تحت درمان است. این روش یک مانع فیزیکی میان محل تولید اسکار و اعصاب نخاعی ایجاد می‌کند و از گیر افتادن عصب‌ها درون بافت فیبری جلوگیری می‌شود. اگر تمایلی به استفاده از بافت چربی یا مواد مصنوعی بعد از جراحی ندارید یا پزشک این روش را به شما توصیه نمی‌کند. راه دیگری برای پیشگیری از تولید بافت ضخیم اسکار وجود دارد.

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی که با نام NSAIDs شناخته می‌شوند، مانعی برای ایجاد بافت ضخیم فیبری و بروز علائم چسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر هستند و درنتیجه یک بافت نازک از رشته‌های فیبری در محل جراحی ایجاد می‌شود. مزیت دیگر این داروها کاهش درد بعد از عمل و افزایش سرعت بهبود ناحیه تحت درمان است.

چه زمانی باید نگران علائم چسبندگی بعد از عمل دیسک کمر باشیم؟

خوشبختنه اغلب چسبندگی‌ها مشکلی حادی برای بیمار ایجاد نمی‌کنند. اما در مواردی که چسبندگی همراه با علائم درد باشد یا محدودیت حرکتی برای بیمار ایجاد کند، روند درمان باید سریعا انجام شود. زیرا ممکن سات با پیشرفت چسبندگی مشکلات دیگری برای بیمار ایجاد شود.

چگونه علائم چسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر متوقف کنیم؟

در طول جراحی اقداماتی برای به حداقل رساندن شکل گیری چسبندگی انجام می‌شود. برخی از این موارد عبارتند از:

• کوتاه کردن زمان جراحی
• مرطوب نگه داشتن بافت‌ها
• دست زدن آرام به هر بافت یا اندام
• استفاده از دستکش‌های بدون نشاسته و بدون لاتکس

چندین محصول جراحی نیز برای کمک به جلوگیری از ایجاد چسبندگی در حین جراحی ایجادشده است.

درمان چسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر با فیزیوتراپی

تشخیص اینکه کدام روش بهتر می‌تواند بافت اسکار را از بین ببرد، به نوع جراحی انجام‌شده، علائم بیمار و تشخیص پزشک بستگی دارد. اما در حالت کلی فیزیوتراپ‌ها برای بهبود چسبندگی بعد از جراحی و رفع علائم بیمار روش‌های زیر را پیشنهاد می‌دهند:

• تمرینات درمانی: چسبندگی‌های کوچک و محدود یا مواردی که به تازگی ایجادشده را می‌توان با کشش‌های خاص در تمرینات درمانی از بین برد. تمرینات باید توسط فیزیوتراپ برای بیمار تعیین شوند.
• درمان دستی: فیزیوتراپیست ممکن است تصمیم بگیرد که از درمان دستی روی قسمتی که دچار چسبندگی است استفاده کند. این روش درمانی را با استفاده از دست و اعمال فشار و اصطکاک به ناحیه آسیب دیده انجام می‌شود.
• حجامت: روش دیگری که ممکن است چسبندگی را درمان کند حجامت درمانی است. در این روش فیزیوتراپ به طور موقت فنجان‌های مخصوصی را به پوست بیمار متصل می کند. خلاء داخل فنجان‌ها پوست را به داخل آن‌ها می‌کشاند که می‌تواند به بهبود گردش خون کمک کند. درمانگر همچنین می‌تواند یک فنجان را در امتداد چسبندگی عضلانی حرکت دهد تا فیبرهای عضلانی را دوباره تنظیم کند.
• تحرک بافت نرم با کمک ابزار (IASTM): برای سخت‌ترین چسبندگی‌ها، فیزیوتراپیست‌ها اغلب از IASTM استفاده می‌کنند. این تکنیک شامل هل دادن ابزارهای فلزی توسط متخصصان در امتداد عضله آسیب دیده است. این ابزارها به فیزیوتراپ اجازه می‌دهد تا نیروی بیشتری را نسبت به دست‌های خود به چسبندگی اعمال کند.

آیا ورزش برای چسبندگی دیسک کمر مناسب است؟

به طور کلی انجام ورزش به صورت منظم به آسیب‌های عضلانی، مشکلات مفصلی و استخوانی کمک می‌کند. از این رو در صورت بروز چسبندگی بعد از جراحی یا بریا پیشگیری از آن توصیه می‌شود که حتما در سبک زندگی خود، ورزش کردن را جای دهید. زیرا ورزش با افزایش گردش خون، تقویت عضلات و مفاصل به بهبود آسیب‌های ایجادشده در این اندام‌ها کمک می‌کند.

سخن پایانی

جراحی آخرین راه برای درمان دیسک کمر است و در شرایطی توصیه می‌شود که سایر روش‌های درمانی مانند ورزش کردن یا فیزیوتراپی بی‌نتیجه بوده‌اند. دلیل اصلی جراحی رهایی از کمردرد مزمنی است که بیمار را زمین‌گیر می‌کند و مانعی بزرگ برای فعالیت‌های روزمره است. در برخی شرایط عوارضی بعد از جراحی ایجاد می‌شوند که دلیل جدیدی برای کمردرد خواهند بود و مشکلات تازه‌ای را رقم می‌زنند. یکی از شایع‌ترین عوارض چسبندگی ستون فقرات است که به دلیل ایجاد بافت اسکار اتفاق می‌افتد.

در این مقاله از سایت فست طب شما را با علائم چسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر آشنا کردیم. و بهترین راه‌های پیشگیری از آن را به شما معرفی کردیم. اگر روش‌های پیشگیری جوابگو نبودند یا زمانی متوجه این عارضه شدید که چسبندگی ستون فقرات اتفاق افتاده بود،.راه‌های خانگی یا پزشکی درمان به کمک شما می‌آیند. توجه داشته باشید که این عارضه برای افراد زیادی اتفاق می‌افتد و یکی از واکنش‌های طبیعی بدن است. درنتیجه مشکلی جدی نیست و نباید دلیلی برای این باشد که از جراحی دیسک کمر اجتناب کنید.

سؤالات متداول

۱. علائم چسبندگی ستون فقرات بعد از جراحی دیسک کمر چیست؟

یکی از مهم‌ترین علائمی که نشان‌دهنده چسبندگی ستون فقرات بعد از جراحی دیسک کمر است. درد متوسط ولی طولانی‌مدت در ناحیه پشت، کمر، پاها یا بازوها است. اگر چند هفته تا چند ماه بعد از عمل احساس درد دارید و علائم دیگری مانند سوزش را در ستون فقراتتان احساس می‌کنید. باید به پزشک مراجعه کنید تا احتمال بروز چسبندگی موردبررسی قرار بگیرد.

۲. چگونه می‌توانیم چسبندگی ستون فقرات در قسمت پایین کمر خود را از بین ببریم؟

ایجاد بافت اسکار روشی دفاعی است که در محل زخم یا بریدگی اتفاق می‌افتد و یکی از عملکردهای طبیعی بدن انسان به‌شمار می‌رود. متأسفانه بدن توانایی تولید بافت اسکار را دارد. ولی هیچ روش طبیعی برای برطرف کردن آن ندارد. اگر نتوانستید از روش‌های پیشگیری کمک بگیرید یا علیرغم تلاش‌های شما چسبندگی اتفاق افتاد، باید از روش‌های مختلف پزشکی برای برداشتن بافت اسکار استفاده کنید.

۳. آیا چسبندگی ستون فقرات با گذشت زمان بدتر می‌شود؟

علائم چسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر از فردی به فرد دیگر متفاوت است. و شدت بروز یا مدت‌زمان پیشروی بیماری برای همه اشخاص یکسان نیست. گاهی با گذشت زمان نشانه‌های چسبندگی کم می‌شوند و نیازی به درمان وجود ندارد. اما در برخی شرایط با گذشت زمان شدت چسبندگی بیشتر می‌شود و باید برای غلبه بر این مشکل از متخصص کمک بگیرید.​

۴. چه مدت طول می کشد تا چسبندگی بهبود یابد؟

طول مدت درمان بستگی به شدت چسبندگی و محل آن دارد، هرچه چسبندگی کمتر باشد، روند درمان سریع‌تر پیش خواهد رفت. اما چسبندگی‌های شدید یا درمانی مانند عصب مدت بیشتری برای درمان نیاز دارند.

۵. آیا درد بعد از عمل دیسک کمر ناشی از چسبندگی بعد از جراحی است؟

باید اشاره کنیم که در اغلب اوقات چسبندگی هیچ گونه علائم و دردی ایجاد نمی‌کند. اما رد مواردی که چسبندگی در محلی حساس ایجاد شود، امکان بروز درد، محدودیت حرکت و عوارض دیگر وجود دارد. به همین علت در صورت بروز درد بعد از جراحی دیسک کمر، همراه با علائم دیگر به پزشک مراجعه کنید.