جدول محتوا
Toggleچسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر (آشنایی با انواع عمل دیسک کمر)، از جمله مشکلات شایع است که برخی از افراد با آن مواجه میشوند. این عارضه معمولا به دلیل تشکیل بافتهای سلولی اضافی (اسکار) در محل جراحی اتفاق میافتد، و میتواند منجر به محدودیتهای حرکتی، دردهای شدید و بیحسی شود. طبق آمار ۳۰ تا ۴۰ درصد افرادی که تحت عمل جراحی ستون فقرات قرار میگیرند اغلب به این چسبندگی دچار میشوند. درمان این عارضه شامل فیزیوتراپی، دارو و در موارد شدید جراحی میشود. در ادامه این مطلب به بررسی دقیق علائم، علتها و روشهای درمان چسبندگی دیسک کمر میپردازیم.
چسبندگی بعد از عمل جراحی دیسک
یکی از عوارض رایج جراحی ستون فقرات، به ویژه جراحیهای مربوط به دیسکهای بین مهرهای. پدیدهای به نام فیبروز اپیدورال (Epidural Fibrosis) است. این عارضه که به معنی تجمع و تولید بیش از اندازه بافتهای اسکار است، گاهی باعث ایجاد چسبندگی در اطراف رشتههای عصبی میشوند. این اتفاق در نهایت با ایجاد فشار روی ریشههای عصب میتواند به محدودیت حرکتی، درد، ضعف و بی حسی در نواحی کمر یا پاها منجر شود.
علت این عارضه چیست؟
دلایل مختلفی در ایجاد چسبندگی بعد از عمل دیسک کمر، نقش دارند که مهمترین آنها عبارتند از:
- فرایند طبیعی ترمیم بافت
- بدن بعد از هر جراحی، به طور طبیعی برای ترمیم و بازسازی زخمها، بافت جدیدی را ایجاد میکند. در برخی افراد این فرآیند میتواند بیش از حد فعال بوده و چسبندگی ایجاد کند.
- واکنش سیستم ایمنی و التهاب در محل جراحی
- معمولا پس از هر جراحی، یک واکنش التهابی در بدن شروع میشود. این التهاب گاهی میتواند به تولید بیش از حد بافتهای فیبروزی و چسبندگیهای غیرطبیعی منجر شود.
- نوع جراحی
- در جراحیهای تهاجمی و پیچیده ستون فقرات مثل عمل دیسک، احتمال آسیب به بافتهای پیرامون خیلی بیشتر است. این اتفاق میتواند باعث التهاب و همینطور چسبندگی شود.
- عدم تحرک کافی
- نداشتن تحرک و انجام ندادن تمرینات بازتوانی بعد از جراحی، میتواند دیگر علت چسبندگی باشد. بیتحرکی طولانیمدت باعث تنش بیشتر در بافتها ، افزایش بافتهای فیبروزی و در نهایت چسبندگی میشود.
علائم چسبندگی بعد از عمل دیسک کمر
رایجترین علائمی که اغلب بیماران بعد از جراحی دیسک تجربه میکنند و نشاندهنده چسبندگی ستون فقرات است، عبارتند از:
- درد مداوم در ناحیه کمر، لگن و پاها
- بیحسی، گزگز و اسپاسم پاها
- گرفتگی عضلات کمر
- کاهش انعطافپذیری و دامنه حرکتی کمر
- تغییر شکل انحنای کمر
- ناتوانی در کنترل مثانه یا روده
لازم به ذکر است که چسبندگی ستون فقرات سیری پیشرونده دارد و به مرور زمان باعث تشدید علائم و محدودیتهای بیشتر برای بیمار میشود.
روشهای تشخیص چسبندگی
پزشکان برای تشخیص این عارضه و رد سایر احتمالات، علاوه بر معاینههای فیزیکی، آزمایشها و تستهای دیگری را نیز برای بیماران تجویز میکنند، از جمله:
- امآرآی
- بهترین روش برای مشاهده بافت اسکار است. این روش تصویربرداری با ارائه تصاویر دقیق از ساختارهای نرم اطراف ستون فقرات میتواند امکان مشاهده دقیق بافتهای اسکار را فراهم میکند.
- سیتیاسکن
- این روش برای بررسی تغییرات استخوانی و میزان تأثیر چسبندگی بر ستون مهرهها به کار میرود.
- الکترومیوگرافی (نوار عصب و عضله)
- این تست برای ارزیابی عملکرد عصبها و میزان فشار وارده بر آنها مناسب است. همچنین این روش مشخص میکند که آیا علائم بیمار ناشی از چسبندگی دیسک یا یک مشکل عصبی دیگر است.
درمان چسبندگی ستون فقرات
برای درمان چسبندگی پس از جراحی، گزینههای درمانی مختلفی وجود دارد. از روشهای غیرتهاجمی مثل فیزیوتراپی و دارو، تا درمانهای تهاجمی مثل جراحی که در موارد شدید ارائه میشوند. در نهایت هدف از تمامی این درمانها کنترل و بهبود علائم، و همچنین جلوگیری از ایجاد چسبندگیها است. در ادامه با بهترین روشهای درمانی این عارضه آشنا میشویم:
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از روشهای مؤثر برای درمان چسبندگی ستون فقرات بعد از جراحی است. این روش با دربرگرفتن انواع تمرینات کششی و تقویتی به کاهش بافتهای اسکار، افزایش انعطافپذریری و کاهش فشار روی اعصاب کمک میکند. همچنین با انجام این تمرینات میتوان، دامنه حرکتی را بهبود بخشید و از درد و گرفتگی عضلات را درمان کرد.
دارودرمانی
پزشکان برای تسکین درد و التهاب این عارضه، درمان دارویی را نیز توصیه میکنند. رایجترین داروهایی که به کاهش علائم چسبندگی ستون فقرات کمک میکنند عبارتند از:
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)
- مثل ایبوپروفن، ناپروکسن و سلکوکسیب که التهاب و درد را کاهش میدهند.
- مسکنها
- مانند استامینوفن که به کاهش درد مداوم در ناحیه کمر و پاها کمک میکنند.
- داروهای کنترل درد عصبی
- مانند گاباپنتین و پرهگابالین که باعث تسکین دردهای عصبی میشوند.
- کورتیکواستروئیدها
- این داروها به شکل تزریقی و برای کاهش التهاب و درد مؤثر هستند.
جراحی
در موارد شدیدتر و زمانی که دیگر روشهای درمانی تأثیرگذار نباشند، پزشک ممکن است با توجه به وضعیت بیمار و شدت چسبندگی جراحی را توصیه کند. البته با توجه به این که یکی از دلایل ایجاد چسبندگی، جراحی به روش باز است. پزشکان سعی میکنند برای درمان این عارضه از روشهای کمتهاجمیتر کمک بگیرند. از جمله:
- اپیدوروسکوپی
- یک روش جدید برای درمان آسیبها و بیماریهای فضای اپیدورال و نخاعی است که بدون نیاز به بیهوشی انجام میشود. با کمک این تکنیک میتوان چسبندگیهای ستون فقرات و اطراف نخاع، که نتیجه جراحی دیسک کمر هستند را تشخیص و با کمک ابزارهای مخصوص از بین برد.
- کودال نوروپلاستی با کاتتر راکس
- یکی از مؤثرترین روشهای درمانی حال حاضر برای رفع چسبندگی در فضاهای اپیدورال است. این روش نیز تحت بیحسی موضعی انجام میشود و جراح با وارد کردن یک کاتتر نازک به ناحیه اپیدورال، داروهای ضدالتهابی و حلکننده چسبندگیها را از طریق این ابزار در قسمتهایی که چسبندگی ایجاد شده است، تزریق میکند.
هدف از انجام این جراحیها برداشتن بافتهای اسکار و آزادسازی اعصاب فشرده است.
پیشگیری از چسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر
اگر به تازگی تحت عمل جراحی دیسک کمر قرار گرفتهاید و نگران بروز عوارضی مثل چسبندگی ستون فقرات هستید. بهتر است مراقبتهای بعد از عمل دیسک کمر را به خوبی رعایت کنید. همچنین میتوانید با انجام اقدامات زیر از بروز این عارضه جلوگیری کنید:
- مصرف داروهای تجویزی طبق توصیه پزشک
- مصرف منظم این داروها از تشدید التهاب و ایجاد چسبندگی جلوگیری میکند.
- انجام تمرینات کششی و تقویتی مناسب
- برای بازیابی حرکت و قدرت عضلانی پس از جراحی، و همچنین کاهش احتمال چسبندگی، میتوانید زیر نظر یک فیزیوتراپیست، یک سری تمرینات درمانی را انجام دهید.
- پیروی از یک برنامه غذایی سالم
- با مصرف ویتامین C و کلاژن (کمک به بهبود روند ترمیم بافتها)
- مکملهای ضدالتهابی مثل امگا۳ (از التهاب جلوگیری میکنند)
- نوشیدن آب کافی (هیدراته نگه داشتن بدن، علاوه بر حفظ انعطافپذیری بافتها، از خشکی و چسبندگی نیز جلوگیری میکند.)
- ماساژدرمانی
- ماساژ با استفاده از روغنهای گیاهی مثل زیتون و سیاهدانه، میتواند تنش و درد در ناحیه کمر را کاهش داده و به بهبود انعطافپذیری ستون فقرات کمک کند.
- آب درمانی
- تمرینات آبی، مثل راه رفتن در آب، یا انجام حرکات کششی ملایم در آب با کاهش فشار روی ستون فقرات و بهبود جریان خون، از التهاب و تشکیل بافت اسکار و چسبندگی جلوگیری میکند.
سؤالات متداول
علائم چسبندگی ستون فقرات بعد از عمل دیسک کمر چیست؟
یکی از مهمترین علائمی که نشاندهنده چسبندگی ستون فقرات بعد از جراحی دیسک کمر است. درد متوسط ولی طولانیمدت در ناحیه پشت، کمر، پاها یا بازوها است. اگر چند هفته تا چند ماه بعد از عمل احساس درد دارید و علائم دیگری مانند سوزش را در ستون فقراتتان احساس میکنید. باید به پزشک مراجعه کنید تا احتمال بروز چسبندگی موردبررسی قرار بگیرد.
چگونه میتوانیم چسبندگی ستون فقرات در قسمت پایین کمر خود را از بین ببریم؟
ایجاد بافت اسکار روشی دفاعی است که در محل زخم یا بریدگی اتفاق میافتد و یکی از عملکردهای طبیعی بدن انسان بهشمار میرود. متأسفانه بدن توانایی تولید بافت اسکار را دارد. ولی هیچ روش طبیعی برای برطرف کردن آن ندارد. اگر نتوانستید از روشهای پیشگیری کمک بگیرید یا علیرغم تلاشهای شما چسبندگی اتفاق افتاد، باید از روشهای مختلف پزشکی برای برداشتن بافت اسکار استفاده کنید.
آیا چسبندگی ستون فقرات با گذشت زمان بدتر میشود؟
علائم چسبندگی بعد از جراحی دیسک کمر از فردی به فرد دیگر متفاوت است. و شدت بروز یا مدتزمان پیشروی بیماری برای همه اشخاص یکسان نیست. گاهی با گذشت زمان نشانههای چسبندگی کم میشوند و نیازی به درمان وجود ندارد. اما در برخی شرایط با گذشت زمان شدت چسبندگی بیشتر میشود و باید برای غلبه بر این مشکل از متخصص کمک بگیرید.
چه مدت طول می کشد تا چسبندگی بهبود یابد؟
طول مدت درمان بستگی به شدت چسبندگی و محل آن دارد، هرچه چسبندگی کمتر باشد، روند درمان سریعتر پیش خواهد رفت. اما چسبندگیهای شدید یا درمانی مانند عصب مدت بیشتری برای درمان نیاز دارند.
آیا درد بعد از عمل دیسک کمر ناشی از چسبندگی بعد از جراحی است؟
باید اشاره کنیم که در اغلب اوقات چسبندگی هیچ گونه علائم و دردی ایجاد نمیکند. اما رد مواردی که چسبندگی در محلی حساس ایجاد شود، امکان بروز درد، محدودیت حرکت و عوارض دیگر وجود دارد. به همین علت در صورت بروز درد بعد از جراحی دیسک کمر، همراه با علائم دیگر به پزشک مراجعه کنید.