آیا می‌دانید مهم ترین علت زانو درد در کودکان و نوجوانان چیست؟ آیا می‌دانید بهترین روش‌ها و درمان‌های خانگی زانو درد در کودکان چیست؟ اکثر کودکان در مقطعی از زندگی خود دچار دردهای عضلانی و استخوان می‌شوند. اغلب این دردها در صفحات رشدی استخوان ایجاد شده و منجر به ناراحتی و درد در ناحیه ران، لگن و پشت زانو می‌شود. خوشبختانه از آنجایی که علت این دردها به خاطر رشد قدی کودک است؛ پس از مدتی خود به خود بهبود پیدا می‌کند.

با این حال تعدادی از کودکان و نوجوانان به دلایل دیگری مانند ابتلا به بیماری‌های عفونی دچار زانو درد می‌شوند. به همین دلیل لازم است سریعا به پزشک مراجعه کرده و روند درمانی جدی‌تری را آغاز کنید. در جدیدترین مقاله فست طب لیستی از مهم‌ترین و متداول‌ترین دلایل زانو درد در کودکان را آماده کرده‌ایم تا با مطالعه آن بتوانید با آگاهی بیشتری به درمان کودک خود کمک کنید.

آشنایی با مهم‌ترین علل زانو درد کودک و نوجوانان

ابتلا به مشکلاتی مانند زانو درد در کودکان و نوجوانان بسیار شایع است. درد زانو معمولاً با علائم دیگری مانند: تورم، کاهش انعطاف و سفتی مفاصل همراه است. این آسیب در نوجوانان پس از فعالیت‌های شدید ورزشی تشدید می‌شود؛ البته پس از کمی استراحت و اجتناب از انجام فعالیت‌های شدید ورزشی خود به خود بهبود می‌یابد. با این حال درد مداوم و شدید ممکن است نشان دهنده ابتلا به یک بیماری زمینه‌ای و یا مشکل جدی در مفاصل باشد. حتی در ورزشی مانند شنا که جز فایده هیچ چیزه دیگری ندارد امکان آسیب وجود خواهد داشت. فواید شنا برای زانو درد و کمر درد در صورت انجام غلط و نادرست بیشتر از ورزش نکردن است.

مهم‌ترین دلایلی که سبب زانو درد در کودکان و نوجوانان می‌شود؛ شامل موارد زیر است:

۱. عفونت ناشی از ابتلا به بیماری‌های مختلف؛ اصلی‌ترین علت زانو درد در نوجوانان

یکی از دلایل مهم زانو درد در کودکان و نوجوانان ابتلا به بیماری‌های مختلفی است که سبب بروز عفونت می‌شوند. متاسفانه عفونت در عضلات اطراف زانو یا در داخل استخوان تجمع پیدا می‌کند. از آنجایی که سیستم ایمنی کودکان نسبت به بزرگسالان بسیار ضعیف است، روند بهبودی آنها طولانی‌تر بوده و نیاز به مداخلات درمانی و پزشکی جدی دارند. شایع‌ترین علت ابتلا به بیماری‌های عفونت شدید در کودک قرار گرفتن در معرض ویروس استافیلوکوکوس اورئوس است. این ویروس باعث ذات الریه، عفونت دریچه قلب و عفونت‌های استخوانی می‌شود.

چنانچه علت زانو درد و درد پشت زانو در کودکان ابتلا به عفونت‌های مختلف باشد، به مرور زمان در اثر پخش شدن عفونت، بیمار دچار سستی شدید و کاهش توان حرکتی می‌شود. بنابراین اگر کودکتان استفراغ می‌کند، بی حال است، تب بالایی دارد یا قادر به راه رفتن و حرکت دادن پاهایش نیست، فوراً به پزشک متخصص مراجعه کنید. عفونت می‌تواند به سایر نواحی بدن مانند مچ دست نیز سرایت کند. عفونت زانو اغلب به صورت قرمزی یا تورم در اطراف ناحیه آسیب دیده خود را نشان می‎دهد. البته در مواردی ممکن است هیچ علائم ظاهری نداشته باشد.

البته گاهی کودکان از زانو درد در سرما شکایت دارند اما در مواردی علت زانو درد در سرما مشخص نیست. بهتر است که برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه شود. طبق تحقیقات اغلب موارد علت درد زانو در سرما عوامل ذهنی است و علت درونی در بدن ندارد.

۲. آرتریت نوجوانان؛ علت زانو درد در نوجوانان

آرتریت یکی از انواع بیماری‌های خود ایمنی است. در این عارضه سلول های ایمنی در عوض عوامل خارجی، به سلول‌های خودی حمله می‌کنند. علاوه بر افراد مسن، آرتریت یا آرتروز کودکان را نیز درگیر می‌کند. البته کودکان و نوجوانان به نوع دیگری از آرتریت به نام به آرتریت نوجوانی مبتلا می‌شوند. این بیماری مفاصل اطراف زانوها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. کودکان مبتلا به آرتریت نوجوانی دچار درد شدید زانو(به ویژه زمانی که ازخواب بلند می‌شوند)، سفتی مفاصل و کاهش تعادل می‌شوند. علاوه بر این ممکن است کودک شما دچار افزایش تحریک پذیری، کاهش وزن، تب، بثورات بدن و خستگی مفرط شود.

 از آنجایی که آرتریت به دلیل عوامل مختلفی از جمله ژنتیک و عفونت ایجاد می‌شود، باید برای تشخیص علت بیماری و درمان آن با پزشک متخصص مشورت کنید. پزشکان متخصص این بیماری را از طریق تمرین‌های فیزیوتراپی، تجویز مکمل و داروهای مختلف درمان می‌کنند. البته ورزش برای مینیسک زانو نیز مفید است. اگر مشکل زانو درد کودک شما آسیب دیدگی خفیف تا متوسط مینیسک باشد، ورزش عالی خواهد بود.

۳. بیماری اسگود شلاتر-Osgood-Schlatter disease عامل التهاب شدید مفصل زانو

همانطور که می‌دانید کودکان در حال رشد، انرژی و تحرک بسیار بالایی دارند. گاهی اوقات تحرک بیش از حد(مخصوصاً برای کودکانی که به ورزش‌های رقابتی مانند: فوتبال و ژیمناستیک علاقه مند هستند) ممکن است منجر به آسیب و ابتلا به بیماری‌هایی مانند اسگود شلاتر شود. این بیماری در اثر اصطحکاک و آسیب به تاندون کشکک ایجاد می‌شود و با التهاب پشت، جلو و اطراف زانو همراه است.

ابتلا به بیماری اسگود شلاتر در کودکان که در سن بلوغ (بین ۱۰ تا ۱۵ سالگی) قرار دارند، شایع‌تر است. درمان این بیماری معمولاً شامل استراحت و مصرف داروهای ضد التهاب است. بسته به شدت درد زانوی کودک، متخصص زانو توصیه می‌کند تمرین‌های مخصوصی را انجام داده و موقتا از انجام حرکات ورزشی سنگین خودداری کند؛ زیرا در اثر کشیده شدن مکرر تاندون در ورزش یا انجام حرکت سنگین، این عضله سفت‌شده و درد شدیدی را ایجاد می‌کند.

البته ضربه‌های مکرر و آسیب‌های ورزشی نیز جزء دلایل مهم زانو درد در نوجوانان و کودکان است. اگر فرزندتان از حساس شدن مفصل زانو، سوزش، بی حسی یا سایر علائم غیرعادی شکایت دارد، آنها را نادیده نگیرید. علاوه بر این چنانچه فرزندتان همراه با علائم بالا دچار تب، استفراغ، حالت تهوع و مشکلات پوستی شد، در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه بفرمایید.

۴. دررفتگی کشکک؛ یکی از شایع‌ترین علل زانو درد در کودکان

دررفتگی کشکک زانو زمانی اتفاق می‌افتد که کلاهک زانو از داخل شیار مفصل خارج شود. در رفتگی کشش معمولاً هنگامی که فرد به طور ناگهانی به یک سمت بپیچد، بیفتد(مثلا در هنگام برخورد با ورزشکار دیگری) و یا در اثر برخورد به اجسام سخت ایجاد می‌شود. مهم‌ترین علائم در رفتگی کشش زانو شامل: تورم و درد در ناحیه کلاهک زانو است. البته در موارد اندکی این آسیب با هیچگونه علامتی همراه نیست. انجام تمرینات فیزیوتراپی بهترین گزینه برای کمک به درمان این آسیب است. با این حال در مواردی به دلیل آسیب شدید فرد نیاز به عمل جراحی پیدا می‌کند.

۵. آسیب ACL شایع‌ترین علت زانو درد در کودکان

ACL مخفف Anterior Cruciate Ligament یا رباط صلیبی قدامی زانو است. این رباط یکی از دو رباط داخلی و اصلی زانو بوده و از حرکت استخوان درشت نی به سمت جلو جلوگیری می‌کند. رباط صلیبی قدامی زانو در حفظ تعادل افراد نقش بسیار زیادی دارد. آسیب‌های ACL در کودکان و نوجوانانی که به ورزش‌های رقابتی علاقه مند هستند، شایع‌تر است. مهم ترین علامت آسیب به رباط صلبی قدامی، درد و کاهش تعادل زانو در هنگم راه رفتن است فیزیوتراپیست‌ها از طریق انجام آزمایش‌های ویژه‌ای مشخص می‌کنند که آیا ACL کودک شما آسیب دیده و نیاز به درمان فیزیوتراپی دارد. در دوران درمان از مصرف غذاهای مقوی برای زانو غافل نشوید. اینکه برای زانو درد چی خوبه را از پزشک خود بپرسید.

البته باید اشاره کنیم که گاهی کودکان به دلیل بازی‌های پر جنبش و عدم رعایت نکات ایمنی دچار رگ به رگ شدن زانو یا پیچ خوردگی پا می‌شوند. این آسیب‌ها در اغلب موارد ناچیز و خفیف بوده اما در مواردی نیز خیلی شدید و نیاز به درمان تخصصی دارند.

۶. آسیب MCL یکی از علل تورم و درد زانو در کودکان

MCL مخفف Medial Collateral Ligament و یا رباط جانبی داخلی است. این رباط از داخل به مفصل زانو و استخوان ران و درشت نی متصل‌شده و در هنگام انجام حرکاتی مختلف به افزایش ثبات افراد کمک می‌کند. رباط جانبی داخلی در اثر پیچ خوردگی، تغییر جهت ناگهانی(در حین دویدن)، پریدن(در حالی که زانو به سمت داخل حرکت می‌کند) و ضربه به قسمت بیرونی زانو آسیب می‌بیند. آسیب MCL در میان ورزشکاران، فوتبالیست‌ها، بسکتبالیست‌ها، اسکی بازان و بازیکنان تنیس بسیار شایع است.

مهم‌ترین علامت آسیب به رباط جانبی داخلی زانو کاهش ثبات، تورم، سفتی و حساسیت در هنگام لمس است. برای تشخیص این آسیب آزمایش‌های تصویر برداری مختلفی انجام‌شده و پس از تایید وجود این عارضه تمرین‌های فیزیوتراپی مخصوص انجام می‌شود.

۷. صدمات PCL مهم‌ترین علت پا درد در کودکان

PCL مخفف Posterior Cruciate Ligament یا رباط متقاطع خلفی زانو است. این رباط مسئول جلوگیری از لغزش استخوان ساق پا در پشت استخوان ران است و به حفظ ثبات زانو کمک می‌کند. ضربه به جلوی زانو یا افتادن روی زانوی خم‌شده می‌تواند باعث آسیب به PCL شود. این آسیب در ورزش‌هایی مانند بسکتبال و فوتبال بیشتر دیده‌می‌شود. مهم‌ترین علائم آسیب به رباط متقاطع خلفی زانو شامل: احساس بی ثباتی در زانو، مشکل در راه رفتن، مشکل در پایین رفتن از پله‌ها، تورم و التهاب است.

موثرترین درمان‌های خانگی برای کاهش زانو درد در کودکان

خوشبختانه در بسیاری از موارد زانو درد نیاز به مداخله مستقیم پزشک نداشته و با چندین روز استراحت خود به خود بهبود پیدا می‌کند. با این حال برای اینکه کودکان سریع‌تر بهبود پیدا کرده و بتواند فعالیت‌های روزانه خود را از سر بگیرید، می‌توانید از درمان‌های خانگی موثر زیر استفاده کنید.

• استفاده از کمپرس سرد برای کاهش سریع درد: برای کاهش سریع درد و تورم هر چند ساعت یکبار کیسه یا کمپرس یخ را روی زانوی آسیب‌دیده به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه قرار دهید. استفاده از کمپرس سرد به کاهش درد و التهاب کمک می‌کند.

• قرار دادن زانو در تشت آب نمک برای کاهش التهاب: مقداری نمک را داخل تشت آب ریخته و زانو خود را به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در آن قرار دهید. ماساژ زانو در آب نمک سبب تسکین درد و کاهش التهاب می‌شود.

• استفاده از زانوبندهای مناسب برای کاهش درد زانو: روش موثر دیگر برای کاهش درد زانو استفاده از زانو بندهای حمایتی استاندارد و طبی است. این زانو بندها سبب کاهش درد زانو در هنگام راه رفتن می‌شوند.

با این روش‌ها در اغلب موارد درد و ناراحتی کودک در قسمت زانو کاهش می‌یابد. اما تعیین نوع روش درمان به علت زانو درد در نوجوانان و کودکان بستگی دارد.

سوالات متداول در مورد درمان خانگی زانو درد کودکان

۱. بهترین مسکن‌های کاهنده درد زانو برای کودکان چه مسکن‌هایی هستند؟

بهترین و موثرترین مسکن‌هایی که سبب کاهش سریع درد زانو در کودکان می‌شوند، مسکن‌های ضد التهاب غیر استروئیدی(NSAID) مانند: استامینوفن، ایپوبروفن و ناپروکسن هستند.

۲. آیا انجام تمرین‌های مختلف ورزشی در کاهش درد زانو موثر است؟

انجام بعضی از تمرین‌های ورزشی خاص مانند تمرین‌های فیزیوتراپی در کاهش درد زانو موثر هستند.

۳. در هنگام مشاهده چه علائمی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

همانطور که اشاره شد عارضه زانو درد اغلب با استراحت به مرور زمان تسکین پیدا می‌کند. با این حال در صورت علائمی مانند: تورم، التهاب و قرمزی شدید زانو لازم است با پزشک متخصص صحبت کنید.