جدول محتوا
Toggleمقدمه اسکولیوز یک بیماری است که در آن ستون فقرات بهطور غیرطبیعی انحراف پیدا میکند. این انحراف میتواند بهطور مشخص در مناطق مختلف کمر، گردن و حتی نواحی بالای ستون فقرات مشاهده شود. علائم اسکولیوز ممکن است از درد خفیف تا مشکلات جدیتر شامل مشکلات تنفسی و اختلالات عصبی را شامل شود. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب این بیماری میتواند از پیشرفت آن جلوگیری کند و به بهبود کیفیت زندگی مبتلایان کمک کند. در این مقاله، بهطور جامع به انواع اسکولیوز، علائم، درمانها و مراقبتهای لازم پرداختهایم.
اسکولیوز چیست؟ آشنایی با scoliosis
اسکولیوز به انحنای غیرطبیعی ستون فقرات گفته میشود که باعث میشود ستون فقرات به سمت راست یا چپ انحراف پیدا کند. این بیماری میتواند از دوران کودکی شروع شود و در هر سنی ممکن است تشخیص داده شود. اسکولیوز انواع مختلفی دارد که شامل:
- اسکولیوز ایدیوپاتیک (بدون علت شناختهشده)
- اسکولیوز مادرزادی (که بهطور طبیعی از بدو تولد ایجاد میشود)
- اسکولیوز اکتسابی (به دلیل آسیبهای فیزیکی یا اختلالات دیگر)
این بیماری اغلب در دوران رشد نوجوانان مشاهده میشود و در برخی موارد انحراف ستون فقرات با گذشت زمان شدیدتر میشود و علت درد درناحیه گودی کمر است.
علائم اسکولیوز
افرادی که دچار اسکولیوز و کمر درد هستند ممکن است علائم مختلفی را تجربه کنند. برخی از علائم شامل:
- درد در ناحیه کمر و شانهها که ممکن است بهطور مداوم یا در زمانهای خاصی مثل نشستن یا ایستادن طولانیمدت شدیدتر شود.
- انحراف ستون فقرات که بهوضوح در قسمت بالای پشت یا کمر قابل مشاهده است.
- اختلال در حرکت و تعادل که ممکن است باعث دشواری در انجام برخی از حرکات شود.
- مشکلات تنفسی در موارد شدید که به دلیل فشار به ریهها ایجاد میشود.
- بیحسی و گزگز در برخی قسمتهای بدن در اثر فشار به اعصاب.
انواع اسکولیوز؛ از دژنراتیو تا ایدیوپاتیک
انواع اسکولیوز
- اسکولیوز ایدیوپاتیک: شایعترین نوع اسکولیوز است که دلیل دقیق آن ناشناخته است. این نوع معمولاً در نوجوانان و جوانان رخ میدهد.
- اسکولیوز مادرزادی: در این نوع، ستون فقرات در زمان تولد بهطور غیرطبیعی شکل میگیرد.
- اسکولیوز اکتسابی: معمولاً بهدلیل آسیبهای فیزیکی، تصادفات یا اختلالات عضلانی و عصبی ایجاد میشود.
- اسکولیوز ساختاری: در این نوع، انحراف ستون فقرات دائمی است و بهطور غیرقابل برگشت به حالت طبیعی برنمیگردد.
- اسکولیوز غیرساختاری: در این نوع، انحراف ستون فقرات بهطور موقت است و پس از رفع علت اصلی، ستون فقرات به حالت طبیعی برمیگردد.
علل ابتلا به بیماری اسکولیوز؛ چرا ستون فقرات دچار انحنا میشود؟
علتهای اسکولیوز هنوز بهطور کامل مشخص نیست، اما عواملی که میتوانند باعث بروز آن شوند عبارتند از:
- عوامل ژنتیکی: اسکولیوز میتواند در خانوادهها ارثی باشد.
- آسیبهای جسمی و تصادفات: صدمات شدید به ستون فقرات میتواند باعث بروز اسکولیوز شود که گاهی سبب عود دیسک کمر میشود.
- مشکلات پزشکی: بیماریهایی مانند فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی میتوانند به اسکولیوز منجر شوند.
- اسکولیوز مادرزادی: این نوع به دلیل ناهنجاریهای جنینی به وجود میآید.
عوامل خطر بیماری scoliosis
عوامل خطر برای ایجاد شایعترین نوع اسکولیوز عبارتند از:
- سن: علائم و نشانههای ابتلا به بیماری scoliosis معمولا در دوران نوجوانی شروع میشود. زیرا انعطافپذیری و تغییرات حالت عادی مفاصل و استخوانها در سنین پایین بیشتر است. در این حالت قرارگیری وضعیت نامناسب بدن کودکان برای مدت طولانی منرج به انحراف ستون فقرات میشود.
- جنسیت: اگرچه هم دختران و هم پسران تقریباً با سرعت یکسانی به اسکولیوز خفیف مبتلا میشوند، اما نتایج نشان داده است که دختران در معرض خطر بسیار بالاتری برای بدتر شدن انحراف ستون فقرات خود دارند. در این افراد نیاز به درمان هم بیشتر خواهد بود.
- سابقه خانوادگی: اسکولیوز میتواند در افراد یک خانوادهها دیده شود. اما اکثر کودکان مبتلا به این بیماری سابقه خانوادگی این بیماری را ندارند.
تشخیص اسکولیوز
تشخیص اسکولیوز معمولاً از طریق معاینه فیزیکی انجام میشود. پزشک با مشاهده ناهنجاریهای ستون فقرات و انجام آزمایشاتی مانند اشعه ایکس، امآرآی و سیتی اسکن میزان انحراف ستون فقرات را اندازهگیری میکند. در این مراحل، پزشک زاویه انحراف (زاویه کوو) را برای تعیین شدت بیماری محاسبه میکند.
علائم بیماری اسکولیوز شامل چه مواردی میشود؟
برخی از رایجترین علائم اسکولیوز عبارتند از:
- کجی قسمت کمر و درد وسط کمر
- ناهمواری شانهها
- برجستهتر بودن یک شانه نسبت به شانه دیگر
- بالاتر بودن یک لگن نسبت به دیگری
- جلو بودن یک طرف قفسه سینه
- برجستگی در یک طرف پشت هنگام خم شدن به جلو
علاوهبر موارد گفته شده، در اکثر موارد ابتلا به این بیماری، ستون فقرات علاوه بر انحنای پهلو به پهلو، میچرخد یا میپیچد. این موضوع باعث میشود که دندهها یا عضلات یک طرف بدن بیشتر از سمت دیگر بدن بیرون بیایند.
عوارض ابتلا به انحنای ستون فقرات چیست؟
در حالی که اکثر افراد مبتلا به اسکولیوز دارای شکل خفیف این اختلال هستند، این بیماری گاهی اوقات ممکن است عوارضی نیز ایجاد کند. از جمله:
- مشکلات تنفسی: در اسکولیوز شدید، قفسه سینه ممکن است به ریهها فشار بیاورد و تنفس را در فرد مبتلا دشوارتر کند.
- مشکلات کمر: افرادی که در کودکی به اسکولیوز مبتلا شوند ممکن است در بزرگسالی بیشتر از سایرین به کمردرد مزمن مبتلا شوند، به خصوص اگر انحنای آنها شدید و درمان نشده باشد.
- تغییرات ظاهری: همانطور که scoliosis بدتر میشود، ممکن است تغییرات محسوستری ایجاد کند. تغییراتی از جمله ناهمواری باسن و شانهها، برجستگی دندهها و جابجایی کمر و تنه به پهلو.
- کیفوز: کیفوز، یک حالت فیزیکی است که با خم شدن غیرطبیعی یک ناحیه از ستون فقرات همراه است. این خمیدگی میتواند در قسمتهای مختلف رخ دهد و از نظر شکلی میتوان آن را به قوز تشبیه کرد. کیفوز ممکن است در ناحیه گردن، کمر، یا قسمت میانی ستون فقرات اتفاق بیافتد.
هزینه عمل اسکولیوز
هزینه جراحی اسکولیوز در بیمارستان میلاد بسته به شدت انحراف ستون فقرات، نوع جراحی، مدت زمان عمل، و استفاده از ابزارهای فلزی تخصصی میتواند متغیر باشد. در سال ۱۴۰۲، هزینه این عمل معمولاً بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان است. البته این مبلغ با توجه به پوشش بیمهای بیمار ممکن است کاهش یابد.
در سال ۱۴۰۳، هزینه جراحی اسکولیوز در ایران با توجه به نوع عمل، شدت انحراف ستون فقرات و استفاده از ایمپلنت های خاص پیشرفته، متفاوت است. بر اساس اطلاعات موجود:
- جراحی فیوژن ستون فقرات: حدود ۵۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان
- جراحی ابزارگذاری ستون فقرات: حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان
توصیه میشود برای اطلاع دقیق از هزینه و پوشش بیمهای، مستقیماً با بیمارستان میلاد تماس بگیرید یا با پزشک معالج مشورت کنید.
روشهای درمان اسکولیوز به صورت کلی
درمان اسکولیوز به سن فرد مبتلا، شدت انحنا و تشدید بیماری با گذشت زمان و افزایش سن بستگی دارد. بسیاری از افراد مبتلا انحرافات خفیف به هیچ درمانی نیاز نخواهند داشت و تنها تعداد کمی نیاز به جراحی ستون فقرات دارند.
۱. درمان غیرجراحی:
- استفاده از کمربند اسکولیوز (بریس): برای کنترل انحراف ستون فقرات در مراحل اولیه بیماری.
- حرکات اصلاحی و فیزیوتراپی: تمرینات خاص میتواند به تقویت عضلات پشتیبانی کننده ستون فقرات و بهبود وضعیت آن کمک کند.
۲. درمان جراحی:
- در موارد شدید، جراحیهای فیوژن ستون فقرات و جراحی اسکولیوز با لیزر میتواند برای اصلاح انحراف ستون فقرات انجام شود.
- جراحی در صورتی توصیه میشود که انحراف ستون فقرات پیشرفت کرده و مشکلات تنفسی یا عصبی ایجاد شده باشد.
جراحی اسکولیوز
جراحی اسکولیوز در موارد شدید و پیشرفته ممکن است ضروری باشد. نتایج جراحی معمولاً خوب است و بیماران پس از عمل میتوانند از درد کمتری برخوردار شوند و کیفیت زندگی بهتری داشته باشند. البته هر جراحی با خطرات و عوارضی همراه است که باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد.
۳. درمانهای دارویی:
- داروهای مسکن برای کاهش درد و التهاب استفاده میشود.
- داروهای شلکننده عضلات نیز برای کاهش انقباضات عضلانی به کار میروند.
اسکولیوز و ورزش
ورزشهای مناسب کمر برای افراد مبتلا به اسکولیوز شامل:
- ورزشهای کششی: کشش عضلات پشتی و شکمی برای افزایش انعطافپذیری.
- ورزشهای تقویتی: تمرینات تقویت عضلات کمر و شکم برای حمایت از ستون فقرات.
- ورزشهای آب درمانی: که به تقویت عضلات بدون فشار زیاد به ستون فقرات کمک میکند.
حرکات اصلاحی برای اسکولیوز:
بالا بردن بازوها و پاها؛ تمرین موثر برای رفع انحنای کمر
- این تمرین برای تقویت عضلات پایین کمر (تکیهگاه ستون فقرات) بسیار ایدهآل است.
- برای شروع، دراز بکشید و شکم و چانه خود را رو به زمین قرار دهید.
- مطمئن شوید که تمام قسمتهای بدن کشیده باشد.
- به آرامی یکی از بازوهای خود را به سمت جلو و بالا بیاورید.
- حدود ۱۰ ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس به حالت اول برگشته و بعد از چند ثانیه استراحت مجدداً تمرین را انجام دهید.
کشش گربه؛ تمرین مناسب برای تقویت عضلات کمر
- این تمرین سبب تقویت عضلات و تاندونهای اطراف ستون فقرات و اصلاح قوس کمر میشود.
- ابتدا دست و زانوهای خود را به صورت چهار دست و پا روی زمین قرار دهید.
- اطمینان حاصل کنید که بازوها در راستای شانهها و باسن قرار داشته باشند و سر شما هم راستا با ستون فقرات باشد.
- ستون فقرات را به سمت بالا بکشید و سرتان را رو به پایین بیاورید.
- چند ثانیه در این حالت باقی بمانید، سپس قفسه سینه و باسن خود را به سمت بالا بلند کنید.
تمرین شیب لگن؛ حرکت مناسب برای کاهش انحنای کمر
- برای درمان اسکولیوز خفیف بسیار موثر است.
- پاهای خود را صاف روی سطحی که دراز کشیدهاید، نگه دارید.
- اگر زانوهایتان درد دارد، میتوانید پاها را کمی خم کنید.
- شکمتان را به سمت داخل بکشید تا کمرتان کاملاً صاف شود.
- حدود ۲۰ ثانیه در این حرکت بمانید.
کشش لگن؛ تقویت عضلات لتیسموس لگن و کمر
- هدف این تمرین تقویت عضلات لتیسموس است.
- پاهایتان باید با شانهها در یک راستا قرار داشته باشند.
- کمی خم شوید و دستها را پشت سرتان قرار دهید.
- با یکی از دستان، مچ دست دیگر را بگیرید و بدن خود را به سمت چپ خم کنید.
- در این حالت، وزن شما بیشتر روی پای سمت چپ خواهد بود.
- این وضعیت را تقریباً ۱۰ ثانیه حفظ کنید و سپس به سمت راست خم شوید.
پرس شکم؛ تقویت عضلات اطراف ستون فقرات
- این تمرین برای تقویت عضلات شکم و کمر است.
- روی کمر دراز بکشید و پاهای خود را صاف روی زمین بگذارید.
- پاها را خم کرده و با کمک دستها به سمت داخل شکم بکشید.
- رانها باید با نیم تنه زاویه قائمه داشته باشند.
- برای حدود ۱۰ ثانیه در حرکت باقی بمانید و سپس به حالت اولیه بازگردید.
تمرین پوسچر؛ تمرین موثر برای رفع انحنای ستون فقرات
- بهترین ورزش برای دیسک کمر است.
- بایستید، شانهها را بالا نگه دارید و عضلات کمرتان را صاف کنید.
- گوشها باید با شانهها در یک راستا باشند.
- چانهتان نباید نسبت به بدن جلوتر یا عقبتر باشد.
- عضلات شکم را کمی به سمت داخل بکشید و ستون فقراتتان را صاف نگه دارید.
تمرین حفظ تعادل پاها؛ تمرین مناسب برای صاف شدن کمر
- تمرینهای تعادلی از موثرترین حرکات برای رفع انحراف ستون فقرات هستند.
- مقابل آینه بایستید و یک زانو را با زاویه ۹۰ درجه بالا بیاورید.
- فشار و وزن بدن را روی زانو دیگر بگذارید.
- در صورت لزوم، از صندلی یا میز برای حفظ تعادل استفاده کنید.
- برای افزایش سختی تمرین، چشمان خود را ببندید و دستانتان را به صورت حلقه شده روی شکم نگه دارید.
ورزش های مضر برای اسکولیوز
برای افراد مبتلا به اسکولیوز، بهویژه در سنین رشد، مانند انحراف ستون فقرات در نوجوانان، برخی ورزشها میتوانند به دلیل افزایش فشار بر ستون فقرات یا تشدید انحرافات، مضر باشند. در اینجا چند ورزش که باید از انجام آنها اجتناب شود، آورده شده است:
- وزنهبرداری سنگین: بلند کردن وزنههای سنگین، بهویژه از روی شانهها و پشت، فشار زیادی بر ستون فقرات وارد کرده و میتواند انحنای آن را تشدید کند. این حرکتها برای افراد مبتلا به اسکولیوز توصیه نمیشود، مگر اینکه تحت نظارت متخصص انجام شود.
- پیچشهای شدید ستون فقرات: ورزشهایی مانند گلف یا تنیس که نیاز به چرخشهای سریع و مکرر ستون فقرات دارند، میتوانند انحنای اسکولیوز را بدتر کنند. این حرکات باعث افزایش فشار نابرابر بر عضلات و مهرهها میشوند.
- حرکات خم شدن به جلو (فوروارد فلکسشن): حرکاتی که در آن فرد به شدت به جلو خم میشود، مانند برخی حرکات یوگا یا پیلاتس، میتوانند باعث تغییرات نامناسب در قوس ستون فقرات و بدتر شدن اسکولیوز شوند.
- ورزشهای برخوردی و شدید: ورزشهایی مانند فوتبال و بسکتبال که خطر برخورد و زمین خوردن در آنها بالا است، برای افراد مبتلا به اسکولیوز خطرناک هستند؛ زیرا میتوانند باعث آسیبدیدگی بیشتر یا ایجاد درد شوند.
- دویدن طولانی و پرشهای مکرر: دویدنهای طولانی و پرشهای مکرر (مانند حرکات موجود در بسکتبال یا والیبال) میتوانند فشار مداوم بر ستون فقرات وارد کرده و مشکلات اسکولیوز را تشدید کنند.
برای مدیریت اسکولیوز، بهتر است از ورزشهای ملایمتری مانند شنا، پیادهروی یا تمرینات تقویتی عضلات مرکزی استفاده شود که فشار کمتری بر ستون فقرات وارد کرده و از مزایای آن بهرهمند شوند.
اسکولیوز در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان
این بیماری در دوران کودکی و نوجوانی بسیار رایج است و میتواند بر رشد طبیعی کودک تاثیر بگذارد. درمان سریع و پیگیری منظم برای جلوگیری از پیشرفت بیماری ضروری است. برای کودکان و نوجوانان مبتلا به اسکولیوز، استفاده از کمربند اسکولیوز و انجام حرکات اصلاحی میتواند مفید باشد. در بزرگسالان، معمولاً درد خفیف تا شدید وجود دارد که با افزایش سن ممکن است بدتر شود.
اسکولیوز در دوران بارداری
:این عارضه در دوران بارداری با این آثار نمایان می شود
- افزایش کمردرد در دوران بارداری: زنان مبتلا به اسکولیوز ممکن است در دوران بارداری افزایش کمردرد بارداری را تجربه کنند.
- تغییرات فیزیکی بدن: افزایش وزن، تغییر مرکز ثقل و کشیدگی عضلات میتواند علائم اسکولیوز را تشدید کند.
- مشکلات تنفسی: فشار انحنای ستون فقرات بر ریهها میتواند مشکلات تنفسی ایجاد کند.
- مدیریت مشکلات:
- مشاوره پزشکی منظم
- استفاده از کمربندهای طبی یا بریس
- تمرینات اصلاحی و فیزیوتراپی
- حفظ وضعیت صحیح بدن هنگام نشستن، ایستادن و خوابیدن
- استراحت کافی و کاهش فعالیتهای سنگین
زندگی با اسکولیوز
افراد مبتلا به اسکولیوز باید از درمانهای غیرجراحی، مانند فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی، برای حفظ وضعیت گردن و کمر خود استفاده کنند. همچنین بهبود وضعیت خوابیدن و نشستن میتواند به کنترل بیماری کمک کند.
راهنمای مراجعه به پزشک برای درمان اسکولیوز
توصیه میشود که در صورت مشاهده علائم اسکولیوز در کودک خود خیلی زود به پزشک مراجعه کنید. انحرافات ستون فقرات ممکن است بدون اینکه شما یا کودکتان متوجه شوید ایجاد شد یا تشدید شوند. در برخی موارد ایجاد این انحرافات بدون درد بوده و به همین خاطر فرد مبتلا یا اطرافیان از تغییرات ظاهری فرد مطلع نخواهند شد. از آنجایی که تشخیص زود هنگام این بیماری به فرد مبتلا کمک زیادی خواهد کرد، نباید مراجعه به موقع به پزشک را پشت گوش انداخت.
پزشک برای بهبود شرایط برخی از انواع ورزش برای کمر درد و دیسک کمر را توصیه خواهد کرد. همچنین استفاده از کمربند پلاتینر نیز یکی از روشهای درمانی سودمند برای افراد مبتلا به scoliosis است. در صورتی که برای کنترل بیماری اسکولیوز خود یا اطرافیانتان به این کمربند نیاز دارید تنها کافی است به وبسایت فست طب مراجعه کنید و این محصول را سفارش دهید. با سفارش آنلاین این محصول، خیلی زود آن را در محل مورد نظر خود دریافت خواهید کرد.
سوالات متداول
• آیا اسکولیوز قابل درمان است؟
بله، قابل درمان است و بسته به شدت بیماری، درمانهای مختلفی از جمله فیزیوتراپی و جراحی وجود دارد.
• آیا اسکولیوز باعث فلج میشود؟
در صورتی که اسکولیوز درمان نشود و به موارد شدید برسد، میتواند به اختلالات عصبی منجر شود، اما در بیشتر موارد با درمان مناسب میتوان از پیشرفت آن جلوگیری کرد.
• چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که علائم درد شدید، اختلال در حرکت یا مشکلات تنفسی را تجربه کنید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
آیا اسکولیوز قابل درمان است؟
درمان ابه شدت و نوع آن بستگی دارد. درمانهای مختلفی از جمله فیزیوتراپی، بریس (کمربند طبی)، و در موارد شدیدتر جراحی وجود دارد. هدف از درمان، بهبود وضعیت ستون فقرات و کاهش درد و مشکلات عملکردی است
آیا این بیماری پیشرفت میکند؟
بله، اسکولیوز میتواند به مرور زمان پیشرفت کند، بهویژه در دورههای رشد سریع مانند دوران بلوغ. در صورت عدم درمان مناسب، ممکن است مشکلات دیگری نیز ایجاد شود.