هنگامی که تنگی ستون فقرات، منجر به بدتر شدن نقایص عصبی مانند بی‌حسی یا ضعف شود، جراحی تنگی کانال نخاعی در نظر گرفته می‌شود. اکثر بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاع کمر یا گردن به درمان‌هایی مانند دارو به خوبی پاسخ می‌دهند. بنابراین، ممکن است نیازی به جراحی ستون فقرات نداشته باشید. با این حال، شرایطی وجود دارد که ممکن است ترجیح دهید عمل کنید.
در صورتی که فکر می‌کنید یکی از گزینه‌های جراحی هستید، با ما همراه باشید تا در این مطلب از مجله پزشکی فست طب به معرفی این عمل و انواع روش‌های آن بپردازیم.
نخاع شامل دسته‌ای از اعصاب است و از یک تونل که دقیقا وسط مهره‌های ستون قرار دارد، می‌گذرد. این تونل کانال نخاعی نام دارد که نخاع و سایر اعصاب در آن قرار می‌گیرند. تنگی ستون فقرات زمانی اتفاق می‌افتد که فضای داخل ستون فقرات خیلی کوچک باشد. این موضوع می‌تواند به نخاع و اعصاب منشعب از آن فشار وارد کند.
تنگی کانال نخاعی یا به دلیل باریک شدن ستون استخوانی فورامینا در ستون فقرات و یا به دلیل باریک شدن سوراخ بین‌مهره‌ای (جایی که اعصاب از کانال نخاعی خارج می‌شوند) رخ دهد. بسته به محل و میزان باریک شدن در طول زمان، عصب نخاعی یا نخاع تحت فشار قرار می‌گیرند.
درمان‌های جراحی برای تنگی نخاع شامل لامینکتومی، دیسککتومی و فیوژن ستون فقرات است. در موارد شدید یا اگر روش‌های غیرجراحی به کاهش علائم کمک نکند، پزشک ممکن است جراحی را برای تنگی کانال نخاعی توصیه کند. جراحی تنگی کانال نخاعی به بازگشایی کانال نخاعی شما کمک می‌کند. در واقع، تنگی ستون فقرات کمری به باریک شدن کانال نخاعی در قسمت پایین کمر شما می‌گویند. باریک شدن این کانال، باعث فشار بر نخاع یا اعصابی می‌شود که از نخاع به عضلات می‌روند. درصورتی‌که این اتفاق رخ دهد، شما به عمل جراحی تنگی کانال نخاع نیاز پیدا خواهید کرد. هدف از عمل، حذف فشار روی عصب‌های نخاع و ر‌هایی از کمر درد است.
برای تشخیص تنگی کانال نخاعی، پزشک شما در طول مدت معاینه فیزیکی، به دنبال علائم تنگی ستون فقرات و رفلکس‌های غیرطبیعی خواهد بود. معمولا این علائم، بیشتر در افراد میانسال یا مسن اتفاق می‌افتد که برخی از آنها به شرح زیر هستند.
تمامی این علائم نشان می‌دهد که احتمالا دچار تنگی کانال نخاعی هستید و باید به دنبال راهی برای آن باشید. بنابراین، در صورت مشاهده موارد گفته شده حتما به پزشک مراجعه کنید. یکی از راه‌های تسکین درد کمر استفاده از کمربند پلاتینر است. این کمربند با داشتن ۳ تکنولوژی ultrasound، Infrared و pulse clock به راحتی درد و ناراحتی کمر را تسکین خواهد داد.
پزشک ممکن است پیش از تصمیم به عمل جراحی تنگی کانال نخاعی، درمان‌های دیگر مانند مسکن‌ها، کورتون‌ها، ورزش و فیزیوتراپی را پیشنهاد کند. همچنین درصورتی‌که شما به هر یک از مشکلات زیر مبتلا باشید، ممکن است به عمل جراحی کانال نخاع نیاز پیدا کنید.
اکثر بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی به درمان‌های غیر جراحی (مانند دارو) به‌خوبی پاسخ می‌دهند. بنابراین ممکن است نیازی به انجام عمل نداشته باشید. اگر این روش‌ها جوابگو نباشد، به‌دلیل وجود درد فراوان، گزینه جراحی را انتخاب خواهد کرد. همچنین در مواردی تنگی کانال نخاعی به سیاتیک فشار یا آسیب وارد می‌کند. در این حالت درد ناراحت کننده از کمر تا زانو ایجاد خواهد شد که امان بیمار را می‌برد.
در این شرایط برای تسکین درد سیاتیک ناشی از تنگی کانال نخاعی که به زانو زده است، استفاده و خرید زانو بند زاپیامکس پیشنهاد می‌شود. این زانوبند با تکنولوژی uic خود در کوتاه‌ترین زمان ممکن درد و ناراحتی زانو را از بین می‌برد.
هدف عمل جراحی، ایجاد فضای بیشتر در کانال نخاعی است. پزشک باتوجه به نوع و شدت تنگی کانال نخاع شما، تصمیم می‌گیرد که عمل جراحی را به چه روشی انجام دهد. چندین گزینه برای جراحی تنگی کانال نخاعی وجود دارد که در ادامه هریک را به صورت جداگانه شرح می‌دهیم. رایج‌ترین روش‌های جراحی برای کاهش علائم تنگی نخاعی در ناحیه کمر شامل موارد زیر است.
اولین نوع جراحی ستون‌فقرات که معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود، دیسککتومی کمر است. این جراحی برای برداشتن فتق دیسک کمر انجام می‌شود. درصد موفقیت بالایی، به ویژه در تسکین سیاتیک دارد. دو تکنیک رایج در دیسککتومی کمری سرپایی وجود دارد:
جراح با استفاده از یک برش کوچک به اندازه ۲. ۵ سانتی متر روی پوست بدن کار خود را شروع می‌کند. سپس روی عضلات و رباط‌ها به جای بریدن آنها، برش‌های کوچکی انجام می‌دهد تهاجم عمل و احتمال آسیب بافتی را به حداقل می‌رساند. به دلیل استفاده از فلورسکوپی، برش‌های بزرگ نیازی نیست؛ همچنین به دلیل اینکه ابزار سبب بزرگنمایی می‌شود؛ در نتیجه کیسه عصبی و فتق دیسک بهتر دیده می‌شود. با توجه به اینکه حداقل برش روی عضلات و سایر بافت‌های نرم، انجام می‌شود، درد پس از عمل قابل تحمل است. با برداشتن بخشی از دیسک که عصب را تحریک می‌کند، معمولاً درد رادیکولوپاتی قبل از عمل کاهش‌یافته یا برطرف شده است و بسیاری از بیماران پس از هوشیاری، جراحی احساس بهبودی فوری در درد ساق پا خود می‌کنند.
یک لوله نازک یا مجموعه‌ای از لوله‌ها در قسمت پایین کمر قرار می‌گیرند تا مسیری ایجاد کنند تا جراح بتواند با کمترین آسیب به بافت به فتق دیسک آسیب‌دیده دسترسی پیدا کند. در این روش یک سیم راهنما در داخل دیسک یا نزدیک نوروفورامن قرار می‌گیرد. سایر لوله‌های نازک روی سیم راهنمای مرکزی قرار می‌گیرند و به‌تدریج لوله را گشاد می‌کنند تا بافت‌های نرم اطراف را از هم جدا کرده و یک تونل ایجاد کنند. سپس عصب نخاعی از فضای ستون‌فقرات به نام نوروفورامن خارج می‌شود. بی‌حس کننده‌های موضعی با مقداری آرامبخش خفیف نیز تزریق می‌شود. به دلیل ماهیت کم تهاجمی این روش، معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود. برش برای هر لوله فقط چند میلی‌متر طول دارد و به دلیل کوچک‌بودن طول آنها با حداقل درد همراه است. عوارض این جراحی، تحریک عصبی ثانویه ناشی از استفاده از ابزار در طول عمل است.
لامینکتومی کمری که به آن رفع فشار به صورت باز نیز می‌گویند، یک روش جراحی است که برای درمان علائم تنگی مرکزی ستون فقرات یا تنگی کانال نخاعی انجام می‌شود. جراحی شامل برداشتن تمام یا بخشی از لامینا (قسمت خلفی مهره) است تا فضای بیشتری برای نخاع فشرده شده و یا ریشه‌های عصبی فراهم شود.
مشابه فرآیند دیسککتومی کمری، می‌توان از هدایت دستگاه فلوروسکوپی برای دسترسی به ناحیه تنگی استفاده کرد. جراح با استفاده از ابزارهایی مانند جمع‌کننده‌های لوله‌ای و ابزار بزرگنمایی خارهای استخوانی و رباط‌های هیپرتروفیک یا بزرگ‌شده را که باعث تنگی شده‌اند را با کمترین اختلال در سایر ساختارهای ستون فقرات، به‌طور دقیق حذف کند. این جراحی مدت‌هاست که به عنوان درمان استاندارد برای تنگی کمر در نظر گرفته می‌شود. میزان موفقیت به طور کلی بیش از ۹۰٪ است و یک جراحی بسیار قابل‌اعتماد است.
در تنگی ستون‌فقرات کمری، فشردگی ریشه‌های عصبی نخاعی در ناحیه کمر می‌تواند باعث درد شود. اگر ناحیه تنگی در چند نقطه موضعی علامت‌دار شود، می‌توان از تکنیک‌های مدرن جراحی ستون‌فقرات کم تهاجمی برای رفع فشار متمرکز از نواحی خاص استفاده کرد. بخشی از کل لامینا در یک طرف مهره آسیب‌دیده با یا بدون بافت مجاور برداشته می‌شود. این روش نیز مانند لامینکتومی انجام شده اما کمتر تهاجمی است.
فورمن (منفذی در ستون‌فقرات که در آن ریشه‌های عصبی کانال نخاعی را ترک می‌کنند) بسیار کوچک است. هنگامی که ریشه‌های عصبی فضای مورد نیاز را ندارند، تنگی کانال نخاعی ایجاد می‌شود. فورامینوتومی برای کاهش فشار روی ریشه‌های عصبی در ستون‌فقرات است. در این روش فورامن (استخوان مهره) بازتر می‌شود. اگر سوراخ فورامن به دلایل مختلف باریک شده باشد، درد عصبی و علائم را تجربه خواهید کرد. فورامینوتومی می‌تواند با گشاد کردن فورمن بین‌مهره‌ای فشردگی عصب را از بین ببرد.
در این روش یک برش در پوست در نزدیکی قسمت آسیب‌دیده ستون‌فقرات ایجاد می‌شود پوست، ماهیچه‌ها و رباط‌ها برای دسترسی بهتر به ستون‌فقرات کنار زده می‌شوند. برای گسترش فضای ریشه‌عصبی، استخوان فورامن برش داده می‌شود. البته برای گسترش کانال نخاعی، روش‌های دیگری مانند لامینوتومی یا لامینکتومی در صورت نیاز انجام می‌شود. همچنین ممکن است ستون فقرات با اتصال استخوان‌های بین‌مهره‌ای (همجوشی یا فیوژن ستون‌فقرات) تثبیت شود. سپس رباط‌ها، ماهیچه‌ها و پوست به جای خود برگردانده می‌شوند و محل برش بخیه می‌خورد.
مفاصل فاست معمولاً برای کاهش فشار ریشه‌عصبی دستکاری می‌شوند، برای مثال آنها کوتاه، بریده یا برداشته می‌شوند. جراح یک برش کوچک روی پوست ایجاد می‌کند، ممکن است نیاز باشد که عضلات را از مسیر خارج کند تا به قسمت‌های آسیب‌دیده دسترسی پیدا کند. سپس مفاصل فاست را برای آزاد‌کردن فشار از روی عصب جدا می‌کنند. در نهایت محل برش بخیه می‌رود. جراحی فاستکتومی بسته به زاویه و میزان آسیب به مهره‌های ستون‌فقرات یک تا دو ساعت طول خواهد کشید.
این یک روش رفع فشار است که از طریق آندوسکوپ یا لوله کوچک انجام می‌شود. این جراحی به گونه‌ای طراحی شده است که مانند لامینکتومی باز (که در بالا توضیح داده شد)، فشردگی عصب را کاهش می‌دهد، اما با از دست دادن خون و درد کمتر بعد از عمل و بهبودی سریعتر پس از جراحی همراه است. البته باید اشاره کنیم که نوع دیگری از جراحی وجود دارد به نام لیزر درمانی تنگی کانال نخاعی که با کمک آن تنگی ایجادشده کاهش خواهد یافت و علائم بیمار بهبود پیدا می‌کنند.
جراحی که در آن دو یا چند مهره ستون‌فقرات به هم جوش می‌خورند، فیوژن یا همجوشی ستون‌فقرات نامیده می‌شود. این تکنیک برای تثبیت بخش ناپایدار ستون فقرات انجام می‌شود. گاهی‌اوقات ستون فقرات به استحکام و ثبات بیشتری نیاز دارد که می‌توان با فیوژن ستون فقرات در زمان عمل جراحی لامینکتومی به آن دست یافت.
فیوژن ستون فقرات جراحی برای اتصال دو یا چند استخوان در هر قسمت از ستون فقرات است. اتصال آنها از حرکت بین آنها جلوگیری می‌کند. جلوگیری از حرکت به جلوگیری از درد کمک می‌کند. در حین همجوشی ستون فقرات، جراح یک ماده استخوان مانند را در فضای بین دو استخوان ستون فقرات قرار می‌دهد. صفحات فلزی، پیچ‌ها یا میله‌ها برای نگه داری استخوان‌ها در کنار هم استفاده می‌شوند. سپس استخوان‌های به هم جوش خورده به عنوان یک استخوان جوش می‌خورند و درد کاهش می‌یابد.
سه روش اصلی نمایش MRI عبارتند از:
تفسیر عکس امآرآی تنگی کانال نخاع در زیر ارائه شده است:
تفسیر عکس امآرآی بهتر است توسط یک متخصص انجام شود تا به تشخیص دقیق دست یابد.
حدود ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد تا به میزان سطح تحرک و عملکرد مورد انتظار خود برسید (البته این به شدت بیماری و علائم قبل از عمل بستگی دارد). بهبودی کامل و تسکین درد بعد از جراحی ممکن است تا ۶ ماه طول بکشد. در طول این مدت، جلسات فیزیوتراپی برای یادگیری نحوه صحیح حرکت ضروری است.
عمل جراحی تنگی کانال نخاعی معمولا عمل سختی است و هزینه‌ای بالاتر از بقیه روش‌های درمان دارد. تعیین یک هزینه دقیق برای این عمل به عوامل زیادی بستگی دارد و براساس آن، تغییر می‌کند. برخی از عوامل تاثیرگذار بر عمل تنگی نخاع عبارت‌اند از:
هزینه جراحی برای افراد بدون بیمه و با بیمه در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی با هم متفاوت است. در جدول زیر لیست هزینه عمل جراخی تنگی کانال نخاعی کمر را به صورت تقریبی معرفی خواهیم کرد.
| نوع بیمارستان | با بیمه یا بدون بیمه | هزینه به تومان |
| بیمارستان دولتی | با بیمه | ۲- ۳ میلیون |
| بیمارستان دولتی | بدون بیمه | ۵ تا ۱۰ میلیون |
| بیمارستان خصوصی | با بیمه | ۳ تا ۵ میلیون |
| بیمارستان خصوسی | بدون بیمه | ۱۰ تا ۳۰ میلیون |
هزینه جراحی در بیمارستان‌های دولتی چه برای افراد با بیمه و چه افراد بدون بیمه نسبت به بیمارستان خصوصی کمتر است.
مهارت جراح، وسعت تنگی و سلامت کلی بیمار همگی عواملی هستند که می‌توانند بر احتمال یک نتیجه جراحی خوب تأثیر بگذارند. قبل از تصمیم‌گیری در مورد جراحی تنگی کانال نخاعی، مهم است با پزشک خود مشورت کنید تا خطرات، مزایا و جایگزین‌های این روش به دقت برای شما توضیح داده شود. همچنین به تمامی توصیه‌های پزشک گوش دهید و آنها را به کار گیرید. در اغلب موارد پزشکان خطرات عمل تنگی کانال نخاعی را با دقت تمام در زمان عمل و مراقبت‌های بعد از آن کنترل می‌کنند.
پیش از جراحی، پزشک مربوطه به شما توصیه می‌کند که ورزش کنید تا بتوانید ضمن قوی کردن عضلات خود، بهبودتان را تسریع کنید. همچنین، او به شما می‌گوید درصورتی‌که از سیگار یا قلیان استفاده می‌کنید، آنها را ترک کنید.
شما باید مصرف هر دارویی را که ممکن است به بیهوشی واکنش نشان دهد (دارو یا گاز‌هایی که درد را در طول عمل مسدود می‌کنند) متوقف کنید. قبل از جراحی تمام دارو‌ها و مکمل‌هایی را که مصرف می‌کنید با پزشک خود در میان بگذارید. باید در روز عمل فردی به‌عنوان همراهتان باشد تا شما را به بیمارستان برده و سپس به خانه بازگرداند.
معمولا جراحی تنگی کانال نخاعی حدود ۲ تا ۳ ساعت طول می‌کشد. اما ممکن است این زمان کمی بیشتر شود زیرا به شرایط و وضعیت بیمار و عوامل دیگر مانند موارد زیر بستگی دارد:
تمام موارد بالا ممکن است در مدت زمان عمل، تاثیرگذار باشند. چنانچه بخواهید زمانی را که بیمار در ریکاوری سپری می‌کند یا مدت زمان آماده شدن او برای جراحی تنگی کانال نخاعی را نیز در نظر بگیرید، باید به این مدت اضافه کنید.
دوره نقاهت عمل تنگی کانال نخاعی گردن بر اساس نوع عمل انجام شده و تعداد مهره‌های عمل شده می‌تواند متفاوت باشد. برای دیسککتومی، لامینکتومی یا فورامینوتومی، معمولاً می‌توانید ظرف چند روز تا چند هفته پس از بازگشت از بیمارستان به سر کار خود بازگردید، اگرچه ممکن است تا سه ماه طول بکشد تا به فعالیت‌های عادی بازگردید. البته برای هر کدام از عمل‌های جراحی طول دوره بهبودی متفاوت است. برای مثال از ۲ تا ۴ هفته (یا به طور بالقوه کمتر) برای از سرگیری یک کار بی‌تحرک، یا تا ۸ تا ۱۲ هفته برای نقش‌های سخت‌تر فیزیکی که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین دارند، دوره بهبودی متغیر است.
در طی دو هفته اول بهبودی، محدودیت‌های متعددی برای تسهیل بهبودی ستون فقرات برای شما اعمال خواهد شد. این محدودیت‌ها براساس هر فرد متفاوت است. مراقبت بعد از عمل تنگی کانال نخاع کمر در زیر ارائه شده است:
اگر به شما یک بریس پشتی داده شد، باید آن را در تمام ساعات روز استفاده کنید، مگر زمانی که دراز کشیده‌اید و می‌خوابید. استفاده از بریس پشت پس از تثبیت فیوژن دیگر ضروری نخواهد بود.
با پیدایش روش‌های جراحی کم تهاجمی تنگی کانال نخاعی خطرات و عوارض این جراحی نیز بسیار کاهش یافته است اما ممکن است این عمل خطرات احتمالی نیز داشته باشد. دلیل اصلی اینگونه خطرات معمولا مواردی است که قبل از جراحی یا در حین آن به‌وجود می‌آید. از متداول‌ترین عوارض عمل جراحی تنگی کانال نخاعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
در اکثر مواقع دیده می‌شود بیمار بدون هیچ عوارضی دوره نقاهت خود را طی می‌کند. با این وجود، ممکن است برخی بیماران همچنان دچار کمردرد و پا درد‌های شدیدی شوند و این عوارض را تجربه کنند.
در این مطلب به بررسی جراحی تنگی کانال نخاعی، علت، روش‌ها، هزینه‌ها، دوره نقاهت، مراقبت‌های پس از عمل و عوارض آن پرداختیم. در اکثر موارد، جراحی راه‌حلی مفید برای درمان تنگی کانال نخاع است، مخصوصا در مواردی که باعث محدودیت قابل توجه در حرکت فرد شود.
این جراحی، یک عمل بسیار سخت و هزینه‌بر است، بنابراین نیاز است تا آن را به پزشکان مجرب و متخصص بسپارید. درصورتی‌که می‌خواهید این عمل را انجام دهید یا در مورد آن بیشتر بدانید، لازم است با متخصصان این حوزه مشورت کنید.
علائم تنگی کانال نخاع ممکن است شامل درد در گردن، پشت یا پاها شود. بی‌حسی، ضعف یا گرفتگی در بازو‌ها و گاهی اوقات درد ساق پا به حدی زیاد است که قادر نباشید راه بروید. معمولاً این علائم، بیشتر در افراد میانسال یا مسن اتفاق می‌افتد.
چندین روش برای جراحی تنگی نخاع وجود دارد که شامل لامینکتومی، فورامینوتومی، لامینوپلاستی، دیسککتومی و فیوژن و روش فشار غیر مستقیم می‌شود.
بله، عمل جراحی تنگی نخاع معمولا دارای نتایج بسیار مثبتی است. اکثر بیماران پس از انجام این عمل، سلامتی خود را به دست می‌آورند و از درد نجات پیدا می‌کنند.
فروشگاه اینترنتی فست طب با تامین محصولات و کالای پزشکی برخوردار از تکنولوژی روز دنیا از طریق شرکت های بین المللی، تلاش می‌کند کیفیت در روند درمان بیماری را برای مشتریان به ارمغان آورد.
